Пайдалы қазбаларды байыту
Тақырыбы | ПОЛУФУНКЦИОНАЛЬДЫ РЕАГЕНТТЕРДІҢ КОЛЛОИДТЫҚ-ХИМИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ФЛОТАЦИЯЛЫҚ СИПАТТАМАЛАРЫ |
Авторлар | Билялова С. М., Тусупбаев Н. К., Ержанова Ж. А., Мухамедилова А. М. |
Авторлар туралы ақпарат |
Металлургия және кен байыту институты, флотореагенттер байыту зертханасы, Алматы, Қазақстан Билялова С. М., инженер, e-mail: Salta.b-79@mail.ru Тусупбаев Н. К., т.ғ.д., бас ғылыми қызметкер Ержанова Ж. А., ғылыми қызметкер Мухамедилова А. М., инженер |
Реферат | Кешенді зерттеулер негізінде бутилді ксантогенат, N–аллил-о-изобутилтионокарбамат (ТС-1000) және композициялық аэрофлоттың қоспасынан тұратын 1:1:2 мольдік қатынасты таңдамалы жинағыш “көпфункционалды реагент” алынған. Коллоидтық-химиялық сипаттамалары (беттік керілу, су-ауа шекарасындағы адсорбция, жұғу үрдісі) зерттеу нәтижесінде көпфункционалды реагенттің мономинералдарды (галенит, сфалерит, пирит және халькопирит) флотациялау қабілеттілігі жеке алынған жинағыштармен салыстырғанда едәуір жоғары екені байқалды. Бұл бір қоспаның ішінде ионогенді, ионогенсіз және әрі көбіктүзгіштік және жинағыштық қабілеті бар реагенттердің болуымен түсіндірілетіні көрсетілген. Сонымен қатар базалық режимде қолданылатын дәстүрлі реагенттермен салыстыру үшін Тишин кенорнындағы полиметалды кенде ұсынылып отырған көпфукционалды реагентпен бірнеше н тәжірибелер жүргізілді. Осыған орай нәтижесінде бірікті мысқорғасын флотациясындағы көпфункционалды реагенттің оңтайлы шығыны 15 г/т және Т-80-10 г/т құрайтын бірікті мыс-қорғасын концентраты алынды, ондағы мыстың үлесі 11,3 % болғанда оның бөліп алуынуы 80,4 %, ал қорғасынның үлесі 13,8 %, бөліп алуынуы 73,0 % болатындығы көрсетілді. Сонымен базалық режиммен салыстырғанда, бірікті мыс-қорғасын концентратындағы мыстың бөліп алу дәрежесі 4,1 %-ға, қорғасындікі – 4,8 %-ға жоғарылады, ал Au мен Ag мөлшері сәйкесінше 2,9 және 20,4 г/т артатыны байқалды. Мырыш флотациясында көпфункционалды реагентті қолданғанда мырыштың үлесі 56,3 % болғанда бөліп алуынуы 93,6 % болды. Базалық режиммен салыстырғанда, мырыш концентратындағы мырыштың үлесі 1,7 % жоғарылады, мырыш концентратындағы мырыштың бөліп алынуы 2,5 % өсетіні көрсетілді. |
Түйінді сөздер: | көпфункционалды реагент, композициялық аэрофлот, сульфидті минерал, адсорбция, беттік керілу, флотация, Тишин кенорны. |
Библиографический список |
1 Абрамов A.A. Флотационные методы обогащения. – М.: Горная книга, 2008. –710 с. 2 Abramov A.A., Onal G. Requirements of theory and technology to the surface state of minerals to be floated // X International Mineral Processing Congress: Proceedings of IMPC – Izmir, Turkey, September, 2004. 3 Пат. 2215588 РФ. Флотореагент для пенной флотации сульфидных руд цветных металлов / Херсонский М.И.; опубл. 10.11.2003. 4 Игнаткина В.А. Выбор селективных собирателей при флотации минералов, обладающих близкими флотационными свойствами // Известия вузов. Цветная металлургия – 2011. – № 1. – С. 3-9. 5 Реутов О.А., Курц А.Л., Бутин К.П. Органическая химия. Т. 1. – М.: Бином. Лаборатория знаний, 2009.– 372 с. 6 Днепровский А.С., Темникова Т.И. Теоретические основы органической химии – М.: Химия, 1991.– 281 с. 7 Энергия разрыва химических связей. Потенциалы ионизации и сродство к электрону: Справочник. Под ред. В.Н. Кондратьева – М.: Наука, 1974. –226 с. 8 Танабе К. Твердые кислоты и основания – М.: Мир, 1973 – 184 с. 9 Луй Г., Зонг Х., Дай T. Современное состояние и основные направления развития технологии комплексной переработки минерального сырья цветных металлов // Минералы и металлургические процессы – 2008.– Т. 25, № l. – С. 19-24. |
Тақырыбы | ХРОМ КЕНІН БАЙЫТУ ТЕОРИЯСЫ МЕН ПРАКТИКАСЫ ҚАЗІРГІ ЖАЙ-КҮЙІ. ШОЛУ |
Авторлар | Гришин И. А., Князбаев Ж. А. |
Авторлар туралы мәлімет | ФГБОУ ВО «Г.И. Носов атындағы Магнитогорск мемлекеттік техникалық университет», Магнитогорск, Ресей Гришин И. А., т.ғ.к., доцент, ГМДиОПИ кафедрасының менгерушісі, e-mail: igorgri@mail.ru Дон тау-кен байыту комбинаты, АҚ «ТНК «Казхром» филиалы, Хромтау, Қазақстан Князбаев Ж. А., бас инженер, e-mail: victory_knyaz@mail.ru |
Реферат | Мақалада хром кендерін байыту және олардың қалдықтарын байыту практикасының ағымдағы күйі қаралған. Сондайақ заманауи үрдістерін ескере отырып, саланы дамыту перспективалары ұсынылған. Осы зерттеудің мақсаты хром кендерін байытуға технологиялар режімдерін қолданылатын әдістерін талдау, олардың кемшіліктері және перспективаларын дамыту болды. Сонымен қатар практикада қолданылатын кен байыту әдістері гравитациялық әдісті қолдана отырып, біріктірілген сызба бойынша гидрометаллургиялық процестерді қолдана отырып, хромит кендерін байытудың әртүрлі тәсілдері бойынша зерттеу жұмыстарын талдау келтірілген. Мақалада негізгі кендер түрлерінің сипаттамасы, қасиеттері және алынатын өнімдерге қойылатын талаптары келтірілген. Кендердің ірі кластары үшін ауыр орталарда байыту - гравитациялық әдіс, шоғырлану үстелдерінде отырғызу, бұрандалы айыру байыту - ұсақ кластар үшін тиімді екені белгіленді. Бірақ гравитациялық әдістердің тиімділігі жоғары еместігінен байыту қалдықтары бар бағалы компененттің негізгі жоғалымдарының болуына байланысты, ұсақ, майда және ультрамайда кластарды байыту бойынша мақсаттар өзекті мәселе болып отыр. Мақалада гравитациялық, флотациялық, магниттік айыру әртүрлі әдістерін тіркестестерін қолдану перспективті екені бойынша ұсынылған, кенеусіз хром кендерін байыту технологиясы проблемалары қозғалған. Негізгі әдіс жұмыстарының көпшілігі гравитациялық әдіс ретінде қолдануды, ал магниттік айыру немесе флотация процестері- алынған қара концентратты жетілдіру үшін қарастырады. Отандық (Қазақстан, Ресей) және шетел фабрикаларында (Югославия, Финляндия) хром кендерін қайта өңдеуге қолданылатын негізгі технологияларға шолу жасалды. Шолу нәтижесінде хром кендерінің майда кластарын қайта өңдеу мақсаты түпкілікті шешілмеген, өзекті мәселе болып және қосымша оқып- үйренуді талап етеді деп шешім жасалды. |
Түйінді сөздер: | хромшпинелидтер, суспензиялық байыту, отырғызу, жіктеу, жіктелуі. |
Библиографический список | 1 Изоитко В.М., Петров С.В., Данилевский В.И., Гребенкина А.С., Орлова А.Н. О комплексном использовании хромитовых руд северо-запада России // Обогащение руд. – 1999. – № 6. – С. 31-35. 2 Обзор рынка хромового сырья в СНГ. – М.: Инфомайн, 2010. – С 10. 3 Гришин И.А., Князбаев Ж.А. Практика обогащения хромовых руд // Актуальные проблемы горного дела. – 2016. – №1. –С. 55-59. 4 Остапенко П.Е., Ревнивцев В.И., Мясников Н.Ф. Обогащение хромитовых руд в Югославии // Горный журнал – 1973.– №3. – С. 73-76. 5 Елпашев Г.А., Амиралин К.А. Сырьевая база, рациональное использование и охрана природных ресурсов // Горный журнал – 1978 – № 7/1 – С. 7-9. 6 Кармазин В.И. Обогащение руд черных металлов – М.: Недра, 1982. – С. 171-174. 7 Дементьев И.В., Яковлев В. Л. Горное производство черной металлургии Урала. Уральская горная энциклопедия – Екатеринбург: УГГА, 2006. – С. 554-567. 8 Иванков С.И., Банников В.Ф., Любимова Е.И. Современные экологически малонапряженные технологии обогащения различных видов бедных хромовых руд // Научные и технические аспекты охраны окружающей среды – 2012 – № 2 – С. 2-14. 9 Анализ и оценка состояния конкурентной среды на рынке хромовой (хромитовой) руды (концентрата) в Российской Федерации и Республике Казахстан. // Федеральная антимонопольная служба, управление контроля промышленности и оборонного комплекса: аналитичес. матер. – Москва, Россия. – 2014. – С. 11. 10 Пат. 23968 РК. Способ обогащения хромитовых руд / Кушакова Л.Б., Резниченко А.В, Сулейманова Г.А. Зинченко А.М., Коспанов М.М., Кучеренко А.Я.; опубл. 16.05.2011, Бюл. № 5. 11 Ракаев А.И, Алексеева С.А., Черноусенко Е.В., Рудаков С.И., Нерадовский Ю.Н. Перспективная технология обогащения бедных хромовых руд Карелии. // Горный журнал – 2004 – № 1 – С. 64-68. 12 Методические рекомендации по применению классификации запасов к месторождениям хромовых руд. – М.: Министерство природных ресурсов Российской Федерации. – 2007. – С. 7. |
Тақырыбы | ТОТЫҚҚАН МЫС КЕНДЕРІН ӨҢДЕУ КЕЗІНДЕ СУЛЬФИДТЕУ ПРОЦЕСІН ҚОЛДАНУ |
Авторлар | Оскембеков И. М., Бектурганов Н. С., Каткеева Г. Л., Буркитсетеркызы Г., Гизатуллина Д. Р. |
Авторлар туралы мәлімет |
Әбішев атындағы Химия-металлургия институты, жоғары кремнилі материалдардың химисыя мен технологисы зертханасы, Қараганды, Қазақстан Оскембеков И. М., аға ғылыми қызметкер Каткеева Г. Л., х.ғ.к., доцент, зертхана менгерушісі, e-mail: katkeeva@mail.ru Буркитсетеркызы Г., инженер Гизатуллина Д. Р., кіші ғылыми қызметкер Қазақстан ұлттық жаратылыс ғылым академиясы, Астана, Қазақстан Бектурганов Н. С. т.ғ.д., НАН РК акдемигі |
Реферат | Жұмыста Жезқазған аймағының, құрамы, мас. %: Cuжалпы – 1,4; Cuтт. – 1,2; SiO2 – 79,64; Al2O3 – 6,0; CaO – 0,88; Fe – 1,6; MgO – 0,66; Sжалпы – 0,16 тотыққан мыс кенін механикалық белсендірілген күкірт негізінде алынған реагентпен алдын-ала сульфидтеу және келесі флотациалық байыту зерттеулерінің нәтижелері көрсетілген. Экспериментті жоспарлау әдісімен элементтік күкіртті механикалық белсендіру процесі зерттелді және оны ұнтақтаудың тиімді шарттары анықталды. Сульфид-ион бойынша берілген қасиеттерге ие сульфидтегіш реагент алынды. Алынған реагенттің сульфидтегіш қасиеттері тотыққан мыс кендерінде зерттелді және сульфидтеудің келесі шарттары анықталды: процестің температурасы 90о С, сульфидтеу ұзақтығы 10 минут, барлық тотыққан мысты сульфидтеуге қажет сульфидтегіштің стехиометриялық шығыны 100 %. Тотыққан мыс кенінің флотациясына осы реагентпен алдын ала сульфидтеу әсері зерттелді. Эксперименттер флотацияның келесі тиімді шарттарында жүргізілді: кенді сульфидтеу дәрежесі 40 %; ксантогенаттың шығыны 400 г/т, көпірткіштің шығыны 100 г/т. Сонымен қатар, салыстыру мақсатында сульфидтелмеген кенді флотациялау эксперименттері жүргізілді. Механикалық белсендірілген күкірт негізінде алынған реагентпен алдын ала сульфидтеу флотация нәтижесіне оңтайлы әсер ететіні анықталды – концентрат сапасы 0,74 % – ға, мыстың концентратқа бөліну дәрежесі 30 % – ға жоғарылайды. Элементтік күкіртті механикалық белсендіру, тотыққан мыс кенін сульфидтеу және флотациялау процестерінің математикалық үлгілері алынды. |
Түйінді сөздер: | тотыққан мыс кені, күкірт, механикалық белсендіру, полисульфидтер, сульфидтеу, флотация, концентрат. |
Библиографический список |
1 Шадрунова И.В., Чекушина Т.В., Богданович А.В. Прогрессивные методы обогащения и комплексной переработки природного и техногенного минерального сырья в рамках Евразийского экономического союза // Обогащение руд. – 2014. – № 6. – 48-50. 2 Чантурия В.А. Прогрессивные технологии комплексной и глубокой переработки природного и техногенного минерального сырья // Прогрессивные методы обогащения и комплексной переработки природного и техногенного минерального сырья. Плаксинские чтения – 2014: матер. междунар. совещ. – Алматы, Казахстан, 16-19 сентября 2014. – С. 5–6. 3 Жарменов А.А. Системное решение проблем в области геологоразведки, добычи и переработки минерального и техногенного сырья в целях устойчивого развития горно-металлургического комплекса // Прогрессивные методы обогащения и комплексной переработки природного и техногенного минерального сырья. Плаксинские чтения – 2014: матер. междунар. совещ. – Алматы, Казахстан, 16-19 сентября 2014. – С. 13-16. 4 Рябой В.И. Проблемы использования и разработки новых флотореагентов в России // Цветные металлы – 2011.– № 3. – С.7-14. 5 Boulton A., Fornasiero D., Ralston J. Depression of iron sulphide flotation in zinc roughers // Minerals Engineering – 2001 – Vol. 14 – No 9 – P. 1067–1079. 6 Boulton A., Fornasiero D., Ralston J. Effect of iron content in sphalerite on flotation // Minerals Engineering – 2005 – Vol. 18 – P. 1120-1122. 7 Seke M.D., Pistorius P.C. Effect of cuprous cyanide, dry and wet milling on the selective flotation of galena and sphalerite // Minerals Engineering – 2006 – V. 19 – P. 1-11. 8 Авакумов Е.Г. Механические методы активации химических процессов. – Новосибирск: Наука, 1986. – 350 с. 9 Масалимов И.А., Савинцев Ю.П. Получение и применение субмикронных частиц серы // Физикохимия ультрадисперсных систем // IV Всероссийская Междунар. конф.: Сб. научн. тр. – Москва, Россия, 2000 – 564 с. 10 Сергеев Г.Б. Нанохимия. – М.: МГУ, 2006 – 333 с. 11 Малышев В.П. Вероятностно-детерминированное планирование эксперимента. – Алма-Ата: Наука, 1981. – 116 с. 12 Инновац. патент 27893 РК. Способ получения полисульфидов натрия / Оскембеков И.М., Бектурганов Н.С., Оскембекова Ж.С., Шарипова З.М., Акубаева М.А.; опубл. 25.12.2013, Бюл. № 1. 13 Шайке Ж.А., Каткеева Г.Л., Оскембеков И.М., Гизатуллина Д.Р., Акубаева М.А. Выбор оптимального режима сульфидизации окисленной медной руды // Промышленность Казахстана – 2014 – № 4 – С. 68-71. 14 Положительное решение по заявке 2014/0518.1 от 14.04.2014 на инновац. патент РК. Способ обогащения окисленной медной руды / Оскембеков И.М., Каткеева Г.Л., Бектурганов Н.С., Оскембекова Ж.С., Шайке Ж.А. |
Металлургия
Тақырыбы | ТЕМІР ЖӘНЕ ТИТАН ОТТЕКТІ ҚОСЫЛЫСТАРЫНЫҢ КАРБОТЕРМИЯЛЫ ТОТЫҚСЫЗДАНДЫРУ ПРОЦЕССІНЕ ӘРТҮРЛІ КӨМІРТЕКТІ ТОТЫҚСЫЗДАНДЫРғЫШТАР ӘСЕРІНІҢ САЛЫСТЫРМАЛЫ ТАЛДАУЫ |
Авторлар | Жұрқанов Ж. К., Найманбаев М. А., Лохова Н. Г., Квятковская М. Н., Барқытова Б. Н. (Алматы) |
Авторлар туралы мәлімет |
Металлургия және кен байыту институты, титан және сирек қиынбалқитын металдар зертханасы, Алматы, Қазақстан Джурканов Ж. К., докторант, кіші ғылыми қызметкер Баркытова Б. Н., инженер Физикалық әдіснама сараптау зертханасы
|
Реферат | Титан магнетитті концентраттарын күйдіру процессі кезінде титан және темір оксидтеріне әсер ететін басты факторлар: температура, тотықсыздандырғыш, және флюс. Флюс ретінде көбінесе натрий карбонаты қолданылады. Көміртекті тотықсыздандырғыш көміртегінің кристалдануына байланысты әртүрлі болып келеді, яғни олардың структурасы графит структурасына сәйкестігі байқалған сайын, реакциялық қабілеті төмендей бастайды: энергия активациясы жоғарылап, көміртегінің өз диоксид қосылысымен әрекеттесуі төмендеп, активті тотықсыздандырғыш көміртегі оксидінің пайда болуына теріс әсерін тигізеді. Қатты көміртекті тотықсыздандырғыштардың титан магнетитті концентраттарына әсер етуін зерттеу мақсатында олардың металлургиялық кокс, антрацит және арнайы кокс түрлерін термогравиметриялық анализ арқылы зерттелді. Күйдіру процессі барысында 450-500ºС-та Fe3O4 γ-Fe2O3 түріне, ал 500-600ºС гематит NaFeO2 қосылысын түзей отырып натрий карбонатымен әрекеттеседі. Бұл реакциялар антрацит немесе металлургиялық кокспен, болмаса арнайы коксы бар шихтамен өтеді. Антрацит және металлургиялық кокс қосындысына қарағанда шихтада арнайы коксы бар дериватограммалық анализде едәуір өзгерістер анықталды. Ильмениттің бұзылуынан пайда болған вюстит ары қарай тотықсызданып металдық темір мен натрий титанатына ыдырап және жеңіл тотықсызданатын натрий ферриті пайда болатын термоэффект көрсеткіші төменгі температура аумағына қозғалуын көрсетті. Титан магнетит концентраттарын тотықсыздандыру кезінде аз золасы бар көмірден алынған антрацит, металлургиялық кокс және арнайы кокстың ішінен арнайы кокстың реакциялық қабілеті жоғары екені көрсетілді. |
Түйінді сөздер: | Титан магнетитті концентрат, термогравиметриялы анализ, антрацит, металлургиялық кокс, арнайы кокс, натрий титанаты |
Библиографический список |
1 Ким В.А., Торговец А.К., Джундибаев М.К., Кударинов С.К., Богоявленская О.А., Нурмуханбетов Ж.У. Получение низкофосфористого спецкокса для электротермического производства из неспекающихся углей Шубаркольского месторождения // Повышение технического уровня горно-металлургических предприятий на основе инновационных технологий: матер. VII междунар. конф. – Усть-Каменогорск, Казахстан, 2013. – С. 296-298. 2 Калиакпаров А.Г., Никитин Г.М., Махметов М.Ж. Углетермическое восстановление железа из гематита // Комплексное использование минерального сырья. – 1993. – № 3. – С. 38-42. 3 Калиакпаров А.Г., Никитин Г.М. влияние летучих компонентов твердого топлива на процесс твердофазного восстановления железа // Комплексное использование минерального сырья. – 1994. – № 2. – С. 84-86. 4 Куламбаев Б.О., Павлов А.В., Онаев М.И., Степаненко А.С., Балхыбеков С.С. Выбор метода и плавка ильменитовых концентратов в индукционной печи // Комплексное использование минерального сырья – 2005 – № 6 – С. 47-53. 5 Ростовцев С.Т. Теория металлургических процессов – М.: Металлургиздат, 1956. – 515 с. 6 Лыкасов А.А., Судариков М.В., Лопатка В.М. Условия равновесия фаз системы Fe-Ti-O // Вестник ЮУрГУ. Сер. металлур. – 2002. – №2. – С. 20-21. 7 Абдеев М.А., Колесников А.В., Ушаков Н.Н. Вельцевание цинк-свинецсодержащих материалов – М.: Металлургия, 1985. – 120 с. 8 Ульянов И.А., Солдатенков А.П., Дмитриев В.К. Угли СССР. Справочник. – М.: Госгортехиздат. 1962. – 320 с. 9 Будников Б.П., Гастлинг А.М. Реакции в смесях твердых веществ – М.: Стройиздат. 1965. – 476 с. 10 Ибрагимов А.Т., Будон С.В. Развитие технологии производства глинозема из бокситов Казахстана. – Павлодар: Дом печати, 2010. – 304 c. 11 Mazukzlic K., Muskalik K. Oderedinje sadzaje osnovnich mineral u baksitu acunskim I gratickim putem // Hemijska industriya. – 2012. – № 3. S. – 554-555. 12 Р. Циммерман, К. Гюнтер. Металлургия и металловедение. Справочник. – М.: Металлургия. 1982. – 479 с. 13 Ни Л.Б., Холяпина О.Б. Физико-химические свойства сырья и продуктов глиноземного производства. – Алма-Ата: Наука, 1978. – 247 c. 14 Алпатов А.В., Пидерин С.Н. Термодинамика оксидов титана в металлургических шлаках // Металлы. – 2015. – №3. – С. 11-18. 15 Зефиров А.П. Термодинамические свойства неорганических веществ. Справочник – М.: Атомиздат, 1965. – 460 с. 16 Hou Y.Q., Xia G., Tao D.P., Yu X.H. Application of modified quasi-regular solution model to binary metallurgical molten slag systems // J. Iron steel res. Intern. – 2010. –V.17, № 10. –Р. 13-17. 17 Глущенко И.М. Термический анализ твердых топлив. – М.: Металлургия. 1968. – 192 с. 18 Калиакпаров А.Г., Никитин Г.М. Особенности углетермического восстановления железа шубаркольским углем // Комплексное использование минерального сырья. – 1996. – № 6. – С. 40-43 19 Чижиков Д.М. Металлургия тяжелых цветных металлов. – М.: АH СССР. 1948. – 1058 c. 20 Садыков Г.Б., Наумова Л.О., Резниченко В.А., Карязин И.А. Влияние соды на фазовые превращения при восстановлении титаномагнетитового концентрата водородом // Металлы. – 1994. – № 1. – С. 9-16. 21 Онаев М.И., Куламбаев Б.О., Павлов А.В., Степаненко А.С., Уласюк С.М. Исследование процесса плавки ильменитового концентрата с шубаркольским углем и флюсами // Комплексное использование минерального сырья. – 2005. – № 5. – С.57-61. |
Тақырыбы | ТӨМЕНСОРТТЫ СУЛЬФИДТЫ КОНЦЕНТРАТТАРЫН АВТОКЛАВТЫ ШАЙМАЛАУ ҮРДІСІНЕН АЛЫНғАН СУЛЬФАТТЫ МЫРЫШ ЕРІТІНДІЛЕРІНЕН МЫРЫШ ТОТЫғЫН АЛУ |
Авторлар | Жунусова Г. Ж., Кальянова О. А., Анарбеков К. К., Беделова Ж. Д., Сыдыканов М. М. |
Авторлар туралы мәлімет |
Қ.И.Сәтбаев атындағы ҚазҰТЗУ, Алматы, Қазақстан Жунусова Г. Ж., т.ғ.к., ғылыми жобаның жетекшісі, ғылым департаментінің директоры Кальянова О. А., бас ғылыми қызметкер, e-mail: o.kalyanova@bk.ru Анарбеков К. К. магистр, ғылыми қызметкер Беделова Ж. Д., магистр, ғылыми қызметкер Сыдыканов М. М., бакалавр , инженер |
Реферат | Бұл жұмыс мырыш тотығын алу мақсатымен төменсұрыпты мырыш концентраттарын экономикалық тиімді технологияны өңдеуге бағытталған. Жұмыс өндірісте енгізілген металдық мырыш алу технологисымен салыстырганда мынадай артықшылықтарға ие, біріншіден, металдық мырышқа қарағанда алынатын мырыш тотығының бағасы әлдеқайда жоғары, екіншіден,әрі кымбат үрдіс – мырыш электролизін қолданбауға мүмкіндік береді. Қазақстанның Николаев кенорнының төменсұрыпты мырыш концентраттатының автоклавты шаймалауынан алынған алдын-ала тазартылған сульфатты мырыш ерітінділеріндегі мырыштың құрамы 247,48 г/ дм3 құрады. Жұмыста аталған сульфатты мырыш ерітіндісінен мырыш тотығын гидрометаллургиялық тұндыру әдісін тәжірибелік зерттеудің 2 нұсқасы зерттелді. Зерттеу нәтижесінде зерттелуші ерітіндіден мырыш тотығын гидрометаллургиялық тұндырудың 3-сатысының оңтайлы технологиялық параметрлері анықталды, бұл тауарлық мырыш тотығын алуға мүмкіндік берді. Әзірленген технология төменсұрыпты мырыш концентраттарынан «Таза» маркалы мырыш тотығын алуды қамтамасыз етті. |
Түйінді сөздер: | тұнба, бейтараптандыру, сүзгілеу, карбонизация, термиялық ыдырау, мырыш тотығы, рентгенфазалық талдау, атомды-абсорбциялық талдау. |
Библиографический список |
1 Снурников А.П. Гидрометаллургия цинка. – М.: Металлургия, 1981 – 384 с. 2 Жунусова Г.Ж., Беделова Ж.Д., Кальянова О.А., Буршукова Г.А. Исследование процесса сернокислотного автоклавного выщелачивания цинка из низкосортного сульфидного цинкового концентрата месторождения Казахстана // Вестник КазНИТУ. – 2016. – № 5. – С. 539-543. 3 Пат. 1207 РК. Способ получения оксида цинка из цинксодержащих продуктов / Абевова Т.Е., Пономарева Е.И., опубл.15.09.94, бюл. № 3. 4 Баратов Л.В. Обезвоживание осадка гидроксида цинка при получении оксида цинка из бедных сульфатных растворов: дис. …канд. техн. наук. / Сев.-Кавказ. гор.-металлург. ин-т.. – Владикавказ: 2010. – 124 с. 5 Пат. 2393249 РФ. Способ получения оксида цинка из сернокислого раствора / Воропанова Л.А., Баратов Л.Г.; опубл. 27.06.10, бюл. № 6. 6 Г.Ж. Жунусова, О.А. Кальянова, М.М. Сыдыканов, Ж.Д. Беделова, К.К. Анарбеков. Исследование процесса очистки цинковых сульфатных растворов от примесей // Вестник КазНИТУ. – 2017. – №1. – С. 487 – 493. 7 Г.Ж. Жунусова, О.А. Кальянова, Ж.Д. Беделова, М.М. Сыдыканов, К.К. Анарбеков. Процесс очистки цинкового сульфатного раствора от меди и кадмия // Комплексное использование минерального сырья. – 2016. – №4. – С. 17-20. 8 Справочник химика / Под ред. Никольского Б.П. . – 3-е изд., испр. – Л.: Химия, 1971. – Т. 2. – 1168 с. 9 ГОСТ 10262-73. Реактивы. Цинка окись. Технические условия. – М.: Издательство стандартов, 1989. – 19 с. |
Тақырыбы | ССГПО КОНЦЕНТРАТЫНАН ТЕМІРДІ ТІКЕЛЕЙ ТОТЫҚСЫЗДАНДЫРЫП АЛУ ҮРДІСІ ҮШІН ШИКІҚҰРАМ ДАЯРЛАУДА ТҮРЛІ ТОТЫҚСЫЗДАНДЫРғЫШТАРДЫ ПАЙДАЛАНУДЫҢ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ ПАРАМЕТРЛЕРІНІҢ САЛЫСТЫРМАЛЫ ТАЛДАУЫ |
Авторлар | Ким В. А., Требухова Т. А., Бивойно Д. Г. |
Авторлар туралы мәлімет |
Әбішев атындағы химия-металлургиялық институты, Қарағанды, Қазақстан Ким В. А., т.ғ.д., профессор. Требухова Т. А., т.ғ.к., жетекші ғылыми қызметкер, e-mail: ferrum303@mail.ru Бивойно Д. Г., инженер |
Реферат | Мақалада тікелей қалпына келтірілген темірді алу үрдісі үшін құрамында көмірі бар қалыпқа келтіргіштер: жаңа рексил карбонизаты, ағаш көмірі мен доменді кокс және ССГПО концентратынан тұратын шихталарды дайындаудағы негізгі технологиялық параметрлерін анықтау бойынша тәжірибелік зерттеу нәтижелері ұсынылған. ССГПО концентраты магнетитпен ұсынылды және құрамы %: Feж. – 66,51; FeO – 22,63; Fe2O3 – 69,90; SiO2 – 5,05; А12O3 – 1,70; CaO – 3,47; MgO – 0,78; S – 0,32; Р – 0,05. 0,05 тұрды. Доменді кокс %: Feж. – 0,76; FeO – 0,05; Fe2O3 – 1,04; SiO2 – 6,05; А12О3 – 2,62; CaO – 0,41; MgO – 0,46; S – 0,82; Р – 0,01; Сқ.- 88,02. Ағаш көмірі %: Feж.- 0,58; FeO – анықталмаған; Fe2O3 – 0,83; SiO2 – 0,10; А12O3 – 0,05; CaO – 0,73; MgO – 0,29; S – 0,02; Р – 0,09; Сқ.- 79,85. Рексил карбонизаты құрамы %: Feж.- 0,28; FeO – анықталмаған; Fe2O3 – 0,40; SiO2 – 1,56; А12O3 – 1,04; CaO – 0,27; MgO – 0,32; S- 0,34; Р – 0,02; Сқ. – 94,84. Шихталық материалдардың шығысын Ю.С Юсфинның және Н.Ф.Пашковтың ұсынған әдістемесі бойынша өткізді. Кен-көмірлі түйіршіктердің шығысын дайындау үшін шихта 83,78 % ССГПО концентраты мен 16,22 % доменді коксы, 82,39 % ССГПО концентраты мен 17,61 % ағаш көмір, 84,78 % ССГПОконцентраты мен 15,22 % рексилден тұруы керектігін көрсеткен. ДТА әдісі арқылы қалыпқа келтіргіштермен магнетитті ССГПО концентратының арақатынас бастауының температуралары анықталған. Темір оксидтерін қатты көміртектімен белсенді қалыпқа келтіру: ағаш көмірі – 780 оС,рексил – 840 оС, доменді кокс үшін – 930 оС температурада басталатыны айқындалған. Таммана пешінде кен-көмірлі түйіршіктерге(байланыстырушы ретінде сұйық шыны) металдандыру жүргізуде қалыпқа келтіргіш ретінде рексил карбонизатын пайдалану анағұрлым тиімдірек екені анықталған, алынған металдандырылған түйіршіктер 55 – 60 % Feмет.,, -ден тұрды, ал металдандыру деңгейі 83 – 90 % құрады. |
Түйінді сөздер: | ССГПО концентраты, құрамында көмірібар қалыпқа келтіргіштер, доменді кокс, ағаш көмірі, рексил карбонизаты, кен-көмірлі түйіршіктер |
Библиографический список |
1 Лаптева А. Бескоксовая металлургия: ресурсы, состояние, перспективы // Металлы Евразии. – 2012. – №2.– C.19-23. 2 Юсфин Ю.С., Пашков Н.Ф. Металлургия железа: учебник для вузов. – М.: Академкнига, 2007. – 464 с. 3 Ким В. А. Новые виды углеродистых восстановителей для выплавки технического кремния // Междунар. науч.- практ. конф., посвящ. 90-летию академика Е.А. Букетова: матер. конф.– Караганда, Казахстан, 2015. – С.292-297. 4 Пат. 23615 РК. Карбонизат «Рексил» восстановитель для выплавки кристаллического кремния / Ким В.А.;опубл. Бюл.№ 2. 2010. 5 Вегман Е.Ф. Окускование руд и концентратов.- М.: Металлургия,1976. – 224 с. 6 Методы расчёта состава доменной шихты [Электронный ресурс] / Студопедия. – Режим доступа: http://studopedia.ru/2_10631_metodi-rascheta-sostava-domennoy-shihti.html, свободный. (Дата обращения: 23.01.2017 г.) 7 Маерчак Ш. Производство окатышей. – М.: Металлургия, 1982. – 232 с. 8 Кожевников И.Ю. Бескоксовая металлургия железа.- М.: Металлургия, 1970. – 336 c. 9 Иванова В.П., Касатова Б.К., Красавина Т.Н., Розинова Е.А. Термический анализ минералов и горных пород.- Л.: Недра,1974. – 399 с. 10 Ким В.А., Требухова Т.А., Бивойно Д.Г. Оценка качества восстановителей – древесного угля, доменного кокса, рексила для металлизации железосодержащего сырья // VI Всероссийская конф. с междунар. участием: матер. конф. – Чебоксары, Россия, 2016. –С.127-128. 11 Чекушин В.С., Олейникова Н.В. Термодинамика восстановления железа из кислородных и сульфидных соединений // Journal of Siberian Federal University, Engineering&Technologies. – 2008. – 2 – С.126-134. 12 Ким В.А., Требухова Т.А., Бивойно Д.Г. Определение оптимальных технологических параметров процесса металлизации рудо-угольных окатышей, содержащих концентрат ССГПО // VI Всероссийская конф. с междунар. участием: матер. конф. – Чебоксары, Россия, 2016. – С. 129-130. |
тақырыбы | ТОТЫҚҚАН КЕННЕН МЫРЫШТЫҢ ҰШЫМДАУЫНА ШИКІҚҰРАМДЫ ДАЙЫНДАУДЫҢ КЕЙБІР ШАРТТАРЫНЫҢ ӘСЕРІ |
Авторлар | Найманбаев М.А., Лохова Н.Г., Әбішева А.Е., Малдыбаев Ғ.К., Барқытова Б.Н. (Алматы |
Авторлар туралы мәлімет |
Металлургия және кен байыту институты, титан және сирек қиынбалқитын металдар зертханасы, Алматы Найманбаев М.А., т.ғ.к., зертзана менгерушісі, e-mail: madali_2011@inbox.ru Лохова Н.Г., аға ғылыми қызметкер Абишева А.Е., кіші ғылыми қызметкер Баркытова Б. Н., инженер |
Реферат | Көптеген екіншілік ресурстарды техникалық іске асыруға болатындығын және тиімділігін өндірістік тәжірбие көрсетеді. Түсті металлдарды өңдеуде ресурс үнемдеу бағытының бірі, құрамында түсті металдардың мөлшері өнеркәсіпте қолданатындай мөлшерлі, қара металлургияның қалдығын қолдану болып табылады. Қара металлургияның кейбір заводтарында газтазалау шаңдарында мырыш мөлшері 15 % жетеді. Жұмыста тотыққан мырыш кеніне жатып қалған домендік балқытудың газтазалау шаңдарын қосып карботермиялық тотықсыздандыру үрдесіне шикіқұрамды кесектеуге байланыстырғыштың, көміртекті тотықсыздандырғыштың түрінің, тотықсыздандырғыштың шығымының, шикіқұрам компоненттерінің ұсақтығының әсерлерін зерттеу нәтижелері көрсетілген. Кесектеу кезінде байланыстырғыш ретінде бентонит, сөндірілген әк, сірнені сынадық. Тиімді байланыстырғыш 4,5-5,0 мас. % құрамды сірне болып табылатындығы анықталды. Шубаркөл кенорнының көмірінен алынған спецкоксті қолданғанда тотықсыздандыра күйдіргендегі өнімде мырыштың мөлшері антрацит қолданғандағыдан 1,9 есе кем, ал металлургиялық кокс қолданғандағыдан 3,3 есе кем екені анықталды. Спецкокс ең белсенді тотықсыздандырғыш болып табылады. Кеннен мырышты тотықсыздандырғанға қарағанда тотыққан кенге шаң қосқып мырышты карботермиялық тотықсыздандыруға 22-24 % тотықсыздандырғыш аз жұмсалатыны анықталды. Шикіқұрамды +0,071-0,04 мкм-ға дейін майдалау, мырыштың айдау дәрежесін төмендетеді. Шикіқұрамның ірілігі +1,0 мкм болғанда өртендідегі мырыш қалдығы өседі. Жоғарғы оңтайлы тотықсыздандыру шикіқұрамның келесі құрамында, мас. % : тотыққан кен 53,8; домендік балқытудың газтазалау шаңы 26,9; спецкокс 21,0; сірне 5,3 болғанда қол жеткізуге болады. |
Түйіндi сөздер: | Мырыш, шихта, тотыққан мырыш кені, домналық балқытуда шаңнан газды тазарту, байланыстырушы, карботермиялық тотықсыздағыш |
Библиографический список |
1 Зайцев В.Я., Маргулис Е.В. Металлургия свинца и цинка. – М.: Металлургия, 1985. – 263 с. 2 Козлов П.А. Разработка экологичной технологии переработки цинковых концентратов с повышенным содержанием кремнезема и комплексным извлечением ценных компонентов: автореферат дис. … докт. техн. наук: 05.16.03/ Институт Гидроцветмет – Москва, 1998. – 42 с. 3 Найманбаев М.А., Лохова Н.Г., Балтабекова Ж.А., Абишева А.Е. Анализ существующих способов переработки окисленных цинковых руд и цинксодержащих пылей доменной плавки. // Вестник КазНАЕН. – 2016. – № 1 -– С.55-60. 4 Meyer, Günter, Karl-Heinrich Vopel und Willi Janssen. Untersuchungen zur Verwertung von Stauben und Schlammer aus den Abgasreinigungen von Hochofen- und Blasstahlwerken im Drehrohrofen // Stahl und Eisen. – 1976. – Bd. 96, №24. – S. 1228-1238. 5 Котенев В.И., Барсукова Е.Ю. Брикеты из мелкодисперсных отходов металлургического и коксохимического производства – экономически выгодная замена традиционной шихты металлургических переделов // Металлург. 2002. – № 10. – С. 42-45. 6 Быстров В.А., Новиков Н.И. Инновации путь повышения конкурентоспособности металлургических предприятий // Вестник Кемеровского государственного университета. –2010. – № 1. – С. 47-53. 7 Летимин В.Н., Насыров Т.М., Макарова И.В. Оценка пирометаллургических способов обесцинкования пыли и шламов сталеплавильных цехов // Теория и практика металлургического производства. – 2013. – № 1(13). – С. 67-70. 8 Бабанин В.И., Еремин А.Я., Бездежский Г.Н. Разработка и внедрение новой технологии брикетирования мелкофракционных материалов с жидким стеклом // Металлург. – 2007. – № 1. – С. 68-71. 9 Кобелев В.А., Полоцкий Л.И., Смирнов Л.А. Исследование кинетики высокотемпературного карботермического восстановления ильменитовых и титаномагнетитовых концентратов // Сталь. – 2015. № 11. С. 6-9. 10 Берсенев И.С., Евстюгин С.Н., Горбачев В.А., Усольцев Д.Ю., Винничук Б.Г. Сравнительный анализ эффективности использования связующих различного типа при агломерации // Сталь. – 2015. № 8. С. 2-4. 11 Ким В.А., Торговец А.К., Джундибаев М.К., Кударинов С.К., Богоявленская О.А., Нурмуханбетов Ж.У. Получение низкофосфористого спецкокса для электротермического производства из неспекающихся углей Шубаркольского месторождения. // Повышение технического уровня горно-металлургических предприятий на основе инновационных технологий: Матер. VII междунар. конф. – Усть-Каменогорск, Казахстан, 2013. – С. 296-298. 12 Равич Б. М. Брикетирование в цветной и чёрной металлургии – М.: Металлургия, 1975. – 232 с. 13 Озеров С.С., Портов А.Б., Цемехман Л.Ш. Брикетирование мелкозернистых материалов // Цветные металлы. – 2014. – № 7. – С. 26-30. |
Физика-химиялық зерттеулер
Тақырыбы | ҰСАҚТАУ ЖӘНЕ ФЛОТАЦИЯЛАУ ҮРДІСТЕРІНІҢ КЕШЕНДІ ЫҚТИМАЛДЫЛЫҚТЫҚДЕТЕРМИНАТТАЛғАН ҮЛГІЛЕРІН ДАЙЫНДАУ |
Авторлар | Малышев В .П., Каткеева Г. Л., Зубрина Ю. С., Өскембеков И. М., Гизатуллина Д. Р. (Қарағанды ) |
Авторлар туралы мәлімет |
Ж.Әбішев атындағы химия-металлургия институты, энтропиялық-ақпараттық сараптау зертханасы, Қарағанды, Қазақстан Малышев В. П., техника ғылымдарының докторы, профессор, зертхана менгерушісі, e-mail: eia_hmi@mail.ru Зубрина Ю. С., магистр, кіші ғылыми қызметкер Химия технологиялары мен жоғарыкремнийлі материалдар зертханасы Каткеева Г. Л., химия ғылымдарының кандидаты, доцент, зертхана менгерушісі, e-mail: katkeeva@mail.ru Оскембеков И.М., аға ғылыми қызметкер Гизатуллина Д. Р., кіші ғылыми қызметкер |
Реферат | Ұсақтау теориясы мен флотациялау теориясы әлі күнге дейін жалпылама түсінікке ие емес. Бұл мақалада авторлармен ықтималдылықтық-детерминатталған жоспарлы эксперимент негізінде шарлы диірмендерде ұсақтаудың ықтималдық теориясын пайдалану арқылы бірдей математикалық үлгі аясында флотациялау және ұсақтау үрдістерін кешенді зерттеу әдісі жасалған. Ұсақтау ұзақтығынан, ксантогенаттың шығымынан және флотация ұзақтығынан негізгі концентрат флотациясынан мысты алу, жеке және жалпылама құрамының тәуелділігі алынған. Фракциялық құрамның есептеулері нәтижесінде нақты фракция шығымының төмендеуіне әкеліп соқтыратын, шламды фракцияның шығымын ұлғайту есебінде ұсақтаудың ұзақтығынан мысты бөліп алу және құрамына қарай экстремальды сипаты ұсақтаудың ықтималдық үлгісі бойынша негізделген. Үрдістің көпфакторлы үлгісі алынған және оның негізінде матрица-номограммасы есептелінген, жәнеде ол ұсақтау және флотациялау үрдістерінің тиімді режимдерінің аймағын анықтау арқылы технологиялық карта ретінде пайдаланылуы мүмкін. |
Түйінді сөздер: | дайындау, ұсақтау, флотация, ықтималдылықтық-детерминатталған үлгі, көп факторлы үлгі. |
Пайдаланған әдебиеттер |
1 Ходаков Г.С. Физика измельчения. – М.: Наука, 1972. – С. 240. 2 Биленко Л.Ф. Закономерности измельчения в барабанных мельницах. – М.: Недра, 1984. – С. 237. 3 Богданов О.С. Теория и технология флотации руд. 2-е изд. – М: Недра, 1990. – С. 363. 4 Малышев В.П. Вероятностно-детерминированное планирование эксперимента. – Алма-Ата: Наука КазССР, 1981. – С. 116. 5 Малышев В.П. Вероятностно-детерминированное отображение. – Алматы: Fылым, 1994. – С. 376. 6 Малышев В.П. Математическое описание результатов многофакторного эксперимента, проведенного по методу Зейделя-Гаусса // Вестник АН КазССР. – 1978. – № 4. – С. 31-38. 7 Протодьяконов М.М. Составление горных норм и пользование ими. – М. – Л. – Новосибирск: Наука, 1932. – С. 52. 8 Абрамов А.А. Собрание сочинений. Т. 1: Обогатительные процессы и аппараты: Учебник для вузов. – М.: Горная книга, 2010. – 470 с. 9 Федотов К.В., Никольская Н.И. Проектирование обогатительных фабрик: Учебник для вузов. – М.: Горная книга, 2012. – 536 с. 10 Полько П.Г. Совершенствование управления процессом измельчения рудных материалов с применением правил нечеткой логики: автореф. дисс. … канд. техн. наук: 05.13.06./ Оренбургский гос. ун-т – Оренбург: 2011. – 20 с. 11 Малышев В.П., Зубрина Ю.С., Макашева А.М. Роль энтропии Больцмана-Шеннона в понимании процессов самоорганизации // Докл. НАН РК. – 2016. – № 6. – С. 53-61. |
Тақырыбы | СЕЛЕНДІ ДИСТИЛЛЯЦИЯЛАУ КЕЗІНДЕГІ СЫНАП СЕЛЕНИДІНІҢ ДИССОЦИАЦИЯСЫ ЖАЙЛЫ |
Авторлар | Требухов С. А., Володин В. Н., Ниценко А. В., Бурабаева Н. М., Требухов А. А. (Алматы) |
Авторлар туралы мәлімет |
Металлургия және кен байыту институты, вакуумдық үрдістер зертханасы, Алматы, Қазақстан Требухов С.А., техника ғылымдарының кандидаты, директор орынбасары Володин В.Н., техника ғылымдарының докторы, физ.-мат. ғылымадарының докторы, бас ғылымиқызметкер Ниценко А. В., техника ғылымдарының кандидаты, зертхана менгерушісі Бурабаева Н.М., техника ғылымдарының кандидаты, аға ғылыми қызметкер, e-mail: Nuri_eng@mail.ru |
Түйіндеме | Сынап селенидінің метал мен халькогенге диссоциациялануы жайлы жарияланған мәліметтерді талдау кезінде сынап селенидінің булы фазасында сынаптың болу пішіндері жайлы бірыңғай пікірдің жоқтығы анықталған, бірақ зерттеушілердің көпшілігі халькогенидтердің ыдырауы мен сынапты булы фазаға ауысуың басты үрдіс деп санайды. Осыған байланысты парциалды қысымдар диаграммасың құрастыру әдісің пайдаланумен және анықтамалық константаларды қолдану арқылы, газды фазаны булы селен деп ұсынған жағдайда қысымы – 1,3·10-5 – 0,1 МПа, температуралық интервалы 400 – 672 °С арналған халькогендерді дистилляциялық тазалау жағдайында сынап-селен жүйелерінің термодинамикалық тұрақты фазалары анықталды. Селенді дистилляционды жағдайдағы тазалау мен шығаруға сынап селенидінің диссоциациялық әсерінің термодинамикалық зерттеулерінің нәтижесінде Т-1 – ln pSe(г) – ln pHg(г), координаттарындағы парциалды қысымдардың диаграммасы құрастырылды, осының негізінде, кіші парциалды қысымда сынап буының термиялық тұрақты фазасының селенидтердің үстіндегі элементті сынап болып табылады, ал будағы үлкен сынап буыныңпарциалды қысымдағы орнықты фаза сынап селениді болады. Сынап буыныңпарциалды қысымының көтерілуі сынап селенидінің термиялық тұрақтық аумағын кішірейтеді. Газтүрлес сынап пен оның кристалды селенидінің арасындағы тепе-теңдік аумағы селеннің қайнау температурасында құлдырай бастайды. Сынаптың парциалды бу қысымы атмосфералық қысымға тең болғанда селенидтердің қатар өмір сүру аумақтары құлдырайды. Кедей бастапқы құрамды сынап қоспалары мен селенді дистилляция үрдіспен бөліп алуда, тиісінше, сынап буының кішкене парциалды қысымында халькогенидтер бутүрлес метал мен халькогендерге ыдырауы жүре бастайды. |
Түйін сөздер: | селен, сынап, сынап селениді, қысым, парциалды қысымдар диаграммасы, термодинамика. |
Пайдаланған әдебиет |
1 Елпатьевская О. Д., Коникова Р. А., Регель А. Р., Яворский И.В. Об устойчивости кристаллической структуры системы твердых растворов HgSe-HgTe // Журнал технической физики. – 1956. – Т. 26, № 10. – С. 2154-2156. 2 Елпатьевская О.Д., Регель А.Р. Некоторые особенности электрических свойств пленок HgSe-HgTe // Журнал технической физики. – 1957. – Т. 27, № 1. – С. 45-50. 3 Елпатьевская О. Д. О механизме образования тонких слоев селенида и теллурида ртути // Журнал технической физики. – 1958. – Т. 28, № 12. – С. 2669-2675. 4 Strauss A. J., Farrel L. B. Hg-Se system // Journal of Inorganic and Nuclear Chemistry. – 1962. – Vol. 24. – P. 1211-1213. 5 Диаграммы состояния двойных металлических систем: Справочник. Под ред. Лякишева Н.П. – М.: Машиностроение, – 1997. – Т. 2. – 1024 с. 6 Sato T., Kaneko H. Studies on Selenium and Its Alloys. III. Vapor Pressure and Electric Conductivity of Molten Selenium Alloys. // Technology Reports Tôhoku University. – 1952. – Vol. 16, № 2. – Р. 18-33. 7 Несмеянов А. Н. Давление пара химических элементов. – М.: Изд. АН СССР, 1961. – 282 с. 8 Силина Э. Ю., Хачатурян Т. А. Температурная зависимость давления насыщенного пара селенида ртути // Исследования в области физической химии, аналитической химии и электрохимии. Тр. МХТИ им. Менделеева. – Москва, – 1963 – вып. 44 – С. 20-33. 9 Исакова Р. А., Нестеров В. Н., Есютин В. С. Определение давления пара селенида ртути // Труды ИМиО АН Каз ССР. – 1963. – Т. 8. – С. 6-8. 10 Шахтахтинский М. Г. Исследования упругости насыщенных паров некоторых полупроводников с применением изотопа // Труды Инситута физики АН Аз ССР – 1963 – Т. 11 – С. 52-107. 11 Гольдфингер П., Дженхом М. Масс-спектрометрическое изучение термодинамических свойств соединений элементов III-V и II-VI групп периодической системы // Успехи масс-спектрометрии. – 1963. – С. 521-530. 12 Goldfinger P., Jeunehomme M. Mass Spectrometric and Knudsen-Cell Vaporization Studies of group 2B-6B Compaunds // Transactions of the Faraday Society. – 1963. – V.59, № 12. – Р.2851-2867. 13 Munir Z. A., Meschi D. I., Pound G. M. The partial pressures of Hg (g) and Se (g) in equilibrium Withcristalline mercury selenide // Journal of Crystal Growth. – 1972. – Vol. 15, № 4, – P.263-267. 14 Brebrick R. F. Pressures of Hg and Selenium over HgSe(c) from Optical Density Measurements // Journal Chemical Physics. – 1965. – Vol. 43, № 11. – Р. 3846-3852. 15 Силина Э. Ю., Карапетьянц М. Х. Исследование диссоциации паров селенида ртути // Журнал физической химии. – 1965. – Т. 39, № 12. – С. 3020-3024. 16 Резняков А. А., Исакова Р. А. Термическая диссоциация паров селенида ртути // Журнал неогранической химии. – 1968. – Т. 13, № 3. – С.625-629. 17 Пашинкин А. С., Устюгов Г. П., Вигдорович Е. Н. Исследование процесса испарения селенида ртути // Изв. АН СССР. Неорганические материалы. – 1969. – Т. 5, № 3. – С. 481-486. 18 Flögel P. Zum Gleichgewicht zwischen Selen und Wasserstoff bei 400 °C // Z. anorg. allg. Chem. – 1972. – Bd. 388, –H. 3. – S. 218-228. 19 Новоселова А.В., Пашинкин А.С. Давление пара летучих халькогенидов металлов. М.: Наука. – 1978. – 112 с. 20 Оболончик В.А. Селениды. М.: Металлургия. – 1972. – 296 с. 21 Пашинкин А.С., Спивак М.М., Малкина А.С. Применение диаграмм парциальных давлений в металлургии. М.: Металлургия. – 1984. – 160 с. 22 Термические константы веществ. Под ред. Глушко В.П. М.: ВИНИТИ, ИВТ. – 1972. – вып.6, ч. 1. – 369 с. 23 Бурабаева Н.М., Володин В.Н., Требухов С.А., Ерсайынова А.А. Фазовая диаграмма селен – сера при давлениях 1·10-5 – 1·10-1 МПа. // Журнал физической химии. – 2016. – Т. 90, № 11. – С. 1663-1668. 24 Бурабаева Н.М., Володин В.Н., Требухов С.А., Ерсайынова А.А. Термодинамика образования и испарения сплавов селен–сера// Комплексное использование минерального сырья. – 2016. – № 1. – С. 48-53. 25 Есиркегенов Г.М., Валиев Х.Х., Спицын В.А. Исследования разложения селенидов меди и состава паровой фазы // Металлургия и обогащение. Тр. КазПТИ – 1975. – вып. 10. – С. 37-41. |
Тақырыбы | СЕЛЕНДІ ДИСТИЛЛЯЦИЯЛАУ КЕЗІНДЕГІ СЫНАП СЕЛЕНИДІНІҢ ДИССОЦИАЦИЯСЫ ЖАЙЛЫ |
Авторлар | Требухов С. А., Володин В. Н., Ниценко А. В., Бурабаева Н. М., Требухов А. А. (Алматы) |
Авторлар туралы мәлімет |
Металлургия және кен байыту институты, вакуумдық үрдістер зертханасы, Алматы, Қазақстан Требухов С.А., техника ғылымдарының кандидаты, директор орынбасары Володин В.Н., техника ғылымдарының докторы, физ.-мат. ғылымадарының докторы, бас ғылымиқызметкер Ниценко А. В., техника ғылымдарының кандидаты, зертхана менгерушісі Бурабаева Н.М., техника ғылымдарының кандидаты, аға ғылыми қызметкер, e-mail: Nuri_eng@mail.ru |
Түйіндеме | Сынап селенидінің метал мен халькогенге диссоциациялануы жайлы жарияланған мәліметтерді талдау кезінде сынап селенидінің булы фазасында сынаптың болу пішіндері жайлы бірыңғай пікірдің жоқтығы анықталған, бірақ зерттеушілердің көпшілігі халькогенидтердің ыдырауы мен сынапты булы фазаға ауысуың басты үрдіс деп санайды. Осыған байланысты парциалды қысымдар диаграммасың құрастыру әдісің пайдаланумен және анықтамалық константаларды қолдану арқылы, газды фазаны булы селен деп ұсынған жағдайда қысымы – 1,3·10-5 – 0,1 МПа, температуралық интервалы 400 – 672 °С арналған халькогендерді дистилляциялық тазалау жағдайында сынап-селен жүйелерінің термодинамикалық тұрақты фазалары анықталды. Селенді дистилляционды жағдайдағы тазалау мен шығаруға сынап селенидінің диссоциациялық әсерінің термодинамикалық зерттеулерінің нәтижесінде Т-1 – ln pSe(г) – ln pHg(г), координаттарындағы парциалды қысымдардың диаграммасы құрастырылды, осының негізінде, кіші парциалды қысымда сынап буының термиялық тұрақты фазасының селенидтердің үстіндегі элементті сынап болып табылады, ал будағы үлкен сынап буыныңпарциалды қысымдағы орнықты фаза сынап селениді болады. Сынап буыныңпарциалды қысымының көтерілуі сынап селенидінің термиялық тұрақтық аумағын кішірейтеді. Газтүрлес сынап пен оның кристалды селенидінің арасындағы тепе-теңдік аумағы селеннің қайнау температурасында құлдырай бастайды. Сынаптың парциалды бу қысымы атмосфералық қысымға тең болғанда селенидтердің қатар өмір сүру аумақтары құлдырайды. Кедей бастапқы құрамды сынап қоспалары мен селенді дистилляция үрдіспен бөліп алуда, тиісінше, сынап буының кішкене парциалды қысымында халькогенидтер бутүрлес метал мен халькогендерге ыдырауы жүре бастайды. |
Түйін сөздер: | селен, сынап, сынап селениді, қысым, парциалды қысымдар диаграммасы, термодинамика. |
Пайдаланған әдебиет |
1 Елпатьевская О. Д., Коникова Р. А., Регель А. Р., Яворский И.В. Об устойчивости кристаллической структуры системы твердых растворов HgSe-HgTe // Журнал технической физики. – 1956. – Т. 26, № 10. – С. 2154-2156. 2 Елпатьевская О.Д., Регель А.Р. Некоторые особенности электрических свойств пленок HgSe-HgTe // Журнал технической физики. – 1957. – Т. 27, № 1. – С. 45-50. 3 Елпатьевская О. Д. О механизме образования тонких слоев селенида и теллурида ртути // Журнал технической физики. – 1958. – Т. 28, № 12. – С. 2669-2675. 4 Strauss A. J., Farrel L. B. Hg-Se system // Journal of Inorganic and Nuclear Chemistry. – 1962. – Vol. 24. – P. 1211-1213. 5 Диаграммы состояния двойных металлических систем: Справочник. Под ред. Лякишева Н.П. – М.: Машиностроение, – 1997. – Т. 2. – 1024 с. 6 Sato T., Kaneko H. Studies on Selenium and Its Alloys. III. Vapor Pressure and Electric Conductivity of Molten Selenium Alloys. // Technology Reports Tôhoku University. – 1952. – Vol. 16, № 2. – Р. 18-33. 7 Несмеянов А. Н. Давление пара химических элементов. – М.: Изд. АН СССР, 1961. – 282 с. 8 Силина Э. Ю., Хачатурян Т. А. Температурная зависимость давления насыщенного пара селенида ртути // Исследования в области физической химии, аналитической химии и электрохимии. Тр. МХТИ им. Менделеева. – Москва, – 1963 – вып. 44 – С. 20-33. 9 Исакова Р. А., Нестеров В. Н., Есютин В. С. Определение давления пара селенида ртути // Труды ИМиО АН Каз ССР. – 1963. – Т. 8. – С. 6-8. 10 Шахтахтинский М. Г. Исследования упругости насыщенных паров некоторых полупроводников с применением изотопа // Труды Инситута физики АН Аз ССР – 1963 – Т. 11 – С. 52-107. 11 Гольдфингер П., Дженхом М. Масс-спектрометрическое изучение термодинамических свойств соединений элементов III-V и II-VI групп периодической системы // Успехи масс-спектрометрии. – 1963. – С. 521-530. 12 Goldfinger P., Jeunehomme M. Mass Spectrometric and Knudsen-Cell Vaporization Studies of group 2B-6B Compaunds // Transactions of the Faraday Society. – 1963. – V.59, № 12. – Р.2851-2867. 13 Munir Z. A., Meschi D. I., Pound G. M. The partial pressures of Hg (g) and Se (g) in equilibrium Withcristalline mercury selenide // Journal of Crystal Growth. – 1972. – Vol. 15, № 4, – P.263-267. 14 Brebrick R. F. Pressures of Hg and Selenium over HgSe(c) from Optical Density Measurements // Journal Chemical Physics. – 1965. – Vol. 43, № 11. – Р. 3846-3852. 15 Силина Э. Ю., Карапетьянц М. Х. Исследование диссоциации паров селенида ртути // Журнал физической химии. – 1965. – Т. 39, № 12. – С. 3020-3024. 16 Резняков А. А., Исакова Р. А. Термическая диссоциация паров селенида ртути // Журнал неогранической химии. – 1968. – Т. 13, № 3. – С.625-629. 17 Пашинкин А. С., Устюгов Г. П., Вигдорович Е. Н. Исследование процесса испарения селенида ртути // Изв. АН СССР. Неорганические материалы. – 1969. – Т. 5, № 3. – С. 481-486. 18 Flögel P. Zum Gleichgewicht zwischen Selen und Wasserstoff bei 400 °C // Z. anorg. allg. Chem. – 1972. – Bd. 388, –H. 3. – S. 218-228. 19 Новоселова А.В., Пашинкин А.С. Давление пара летучих халькогенидов металлов. М.: Наука. – 1978. – 112 с. 20 Оболончик В.А. Селениды. М.: Металлургия. – 1972. – 296 с. 21 Пашинкин А.С., Спивак М.М., Малкина А.С. Применение диаграмм парциальных давлений в металлургии. М.: Металлургия. – 1984. – 160 с. 22 Термические константы веществ. Под ред. Глушко В.П. М.: ВИНИТИ, ИВТ. – 1972. – вып.6, ч. 1. – 369 с. 23 Бурабаева Н.М., Володин В.Н., Требухов С.А., Ерсайынова А.А. Фазовая диаграмма селен – сера при давлениях 1·10-5 – 1·10-1 МПа. // Журнал физической химии. – 2016. – Т. 90, № 11. – С. 1663-1668. 24 Бурабаева Н.М., Володин В.Н., Требухов С.А., Ерсайынова А.А. Термодинамика образования и испарения сплавов селен–сера// Комплексное использование минерального сырья. – 2016. – № 1. – С. 48-53. 25 Есиркегенов Г.М., Валиев Х.Х., Спицын В.А. Исследования разложения селенидов меди и состава паровой фазы // Металлургия и обогащение. Тр. КазПТИ – 1975. – вып. 10. – С. 37-41. |
Өнеркәсіп қалдықтарын пайдалану
Тақырыбы | КОНВЕРТЕРЛІК ӨНДІРІСІНІҢ ШЛАМЫН ГИДРОМЕТАЛЛУРГИЯЛЫҚ ӘДІСІМЕН МЫРЫШСЫЗДАНДЫРУНЫҢ ОҢТАЙЛЫ ЖАҒДАЙЛАРЫН АНЫҚТАУ |
Авторлар | Қатренов Б. Б., Жұмашев Қ. Ж., Нарембекова А. Қ., Қарсенбекова Л. А. (Қарағанды) |
Авторлар туралы мәлімет |
Ж. Әбішев атындағы химия-металлургия институты, конденсирленген қалдықтарды пайдаланудың кешенді химиясы зертханасы, Қарағанды, Қазақстан Катренов Б. Б., кіші ғылыми қызметкер, e-mail: baur-8-3@mail.ru Жумашев К. Ж., техника ғлымдарының докторы, зертхана менгерушісі, e-mail: innovaciya_zh@mail.ru Нарембекова А. К., техника ғылымдарының кандидаты, жетекші ғылыми қызметкер, e-mail: cpk–kru@mail.ru Карсенбекова Л. А., аға ғылыми қызметкер |
Түйіндеме | Болатты оттекті – конвертерлік әдіспен балқытуда темір құрамдас шаңдардың біршама саны пайда болады, және де ол шығыс газдарын ылғалды тазарту жүйесінде сезеді. Болат пен шойын өндірісі үшін бөлінетін шлам құрамында көп темірі болғандықтан маңызды шикізат көзін білдіреді. Сонымен қатар ол құрамында мырыштын жоғарылығымен мінезделеді. Оны залалсыздандыру табиғи шикізатты үнемдеу мәселені шешеді және қоршаған ортаға түсетін салмақты азайтады. Шламдарды залалсыздандырудағы негізгі мәселе олардың құрамындағы мырышты тиімді көрсеткішке дейін төмендету болып табылады (0,5 % кем емес). Мақалада шламнан мырышты тұз қышқылы ерітіндімен ерітінділеу – гидрометаллургиялық әдіспен шламды мырышсыздандыру үрдісін зерттеудің нәтижелері көрсетілген. Құрамында 1,24 % мырышы бар конвертерлік өндірісінің шламы зерттеу нысаны болып табылады. Ерітінділеуді зертханалық жағдайдағы бөлмелі температурасында жүргіздік. Тәжірибелік деректердің негізінде шламды ерітінділеудің оңтайлы жағдайлары анықталған: ертіндідегі тұзды қышқылының концентрациясы – 15 %, үрдістің ұзақтығы – 90 мин, сұйық : қатты қатынасы 6:1. Осындай жағдайларда пайда болатын темір кек 0,43 % мырыштан тұрады және теміркенді шикізат агломерация сатысында өндірістік қалыпқа қайтарылуы мүмкін. |
Түйінді сөздер: | конвертерлік өндіріс шламы, тұз қышқылы, ерітінділеу, мырыштын ерітіндіге өтуінің деңгейі, кек |
Библиографиялық тізім |
1 Волынкина Е.П., Протопопов Е.В. Отходы металлургического предприятия: от анализа потерь к управлению // Изв. вуз. Черная металлургия. – 2005. – № 6. – С. 72-76. 2 Хайдуков В.П., Мамаев А.Н., Серяков Н.И. Комплексная схема утилизации цинк-содержащих шламов конвертерного производства // Сталь. – 2007. – № 7. – С. 120-122. 3 Левинтов Б.Л., Зейфман В.М., Агаркова М.А., Столярский О.А., Витущенко М.Ф., Венчиков Ю.М. Проблемы образования и пути утилизации шламовых отходов в АО «МитталСтил Темиртау» // Сталь. – 2007. – № 8. – С. 115-118. 4 Щукин Ю.П., Гладышев В.И., Антипов В.С., Урбанович Г.И. Механизм и циркуляция цинка в доменной печи // Сталь. – 1986. – № 9. – С. 8-14. 5 Щукин Ю.П., Тахаутдинов Р.С., Терентьев В.Л., Сединкин В.И., Нефедов С.Н., Гибадулин М.Ф. Эффективная технология снижения количества цинка, поступающего в доменную печь с аглошихтой // Металлург. – 2002. – № 1. – С. 14-16. 6 Борисов В.В., Иванов С.Я., Фукс А.Ю. Промышленные испытания технологии рециклинга металлургических железоцинксодержащих шламов // Металлург.– 2014. – № 1. – С. 30-36. 7. Селиванов Е.Н., Аксенов В.И., Кляйн С.Э., Ничкова И.И. Обработка стоков и утилизация шламов металлургических предприятий. – Екатеринбург: УИПЦ, 2014. – 80 с. 8. Казюта В.И., Казюта М.В., Сосонкин А.С. Технология комплексной переработки металлургических шламов и пыли газоочисток // Сталь. – 2010. – № 2. – С. 85-87. 9. Шебаршова И.М., Левашова Е.В., Таранин И.В., Ласьков С.А., Клещев Е.Г. Опыт освоения технологии регенерации соляной кислоты в псевдоожиженном слое // Сталь. – 2013. – № 9. – С. 96-98. 10. Малышев В.П. Математическое планирование металлургического и химического эксперимента. – Алма-Ата: Наука, 1977. – 37 с. 11. Коршиков Г.В., Зевин С.Л., Греков В.В., Кузнецов А.С., Михайлов В.Г. Поведение цинка при спекании доменного и конвертерного шламов с концентратами КМА // Сталь. – 2003. – № 5. – С. 2-6. |
Тақырыбы | УРАНӨНЕРКӘСІБІНДЕГІ ҚАЛДЫҚТАР МЕН ЕКІАРАЛЫҚ ӨНІМДЕРДЕН СИРЕККЕЗДЕСЕТІН ЭЛЕМЕНТТЕРДІҢ КОНЦЕНТРАТЫН АЛУ |
Авторлар | Кенжалиев Б. К., Суркова Т. Ю., Юлусов С. Б. (Алматы), Пирматов Э. А., Дуленин А. П. (Степногорск) |
Авторлар туралы мәлімет |
Металлургия және кен байыту институты, гидрометаллургияның аранайы әдістер зертханасы, Алматы, Қазақстан Кенжалиев Б. К., д.т.н., профессор, директор Суркова Т. Ю., к.т.н., жетекші ғылыми қызметкер, e-mail: tu-surkova@mail.ru Юлусов С. Б., магистр, кіші ғылыми қызметкер ТОО СП «SAREKO», Степногорск, Қазақстан Пирматов Э. А., техника ғылымдарының докторы, директор Степногорск тау-кен химиялық комбинаты, Қазақстан Дуленин А. П., техника ғылымдарының кандидаты, зертхана менгерушісі |
Түйіндеме | Уранқұрамды шикізаттарды қайтаөңдеудегі технологияның талдау негіздерімен, екіаралықөнімдер мен қалдықтардың санынан сиреккездесетін элементтердің потенциалды көзқарастары анықталды: қалдықтан уранды сорбциялау, уранды үйінді шаймалаудың күкіртқышқылды ерітінділері, фосфатты уранды кендерді қайта өңдегендегі техногенді минералдардың пайда болуы. Темірден уран кендерін үйінді шаймалаудағы күкіртқышқылды өзекті ерітінділерден тазалау үрдістері жан жақты зерттелінді, яғни, СКЭ сорбция және экстракция әдістерімен бөліп ала отырып, концентраттан үшвалентті темірді біртіндеп сілтімен шөктіру және қалған натрий сульфитін тотықсыздандыру, СКЭ сорбциялық және экстракциялық концентрлеу, кептіру және 500 С0 қыздырып шөгілдіру арқылы оларды алудың технологиясы ұсынылды. Алынған концентрат, сирек кездесетін элемент тотықтырымен алюминий және темір тотығының кірмелер қосындысынан тұрады. Үйінді шаймалау ерітіндісінде бастапқы СКЭ үлесі анағұрлым төмен және таңдамалы сорбенттердің қастысынсыз оларды нақты бөліп алу мүмкін емес, бұл жағдайда, фосфатты уранды кендерді қайта өңдеп, бастапқы шикізат ретінде техногенді минералдардың туындауын қолдану анағұрлым қолайлы, әрі ондағы сирек кездесетін элементтердің үлесі шамамен 5,0% құрайды. Зерттеу барысында, қышқылды және сілтілі әдістермен ТМТ ашудағы мәселелерге анағұрлым көңіл аудара отырып, олардың әрқайсысына баға берілді. Екі сатыда, техногенді минеральды туындаудың шаймалағандағы оңтайлы жағдайы анықталды. СКЭ қатынасын экстракциялық бөліп алғандағы концентраттың бастапқы деректері келтірілді. Фосфорды басқа өнім ретінде бөліп алудың мүмкіндігі көрсетілді. Алынған зерттеу нәтижелер негізімен, фосфатты уран кендерін қайта өңдей отырып, яғни ондағы СКЭ тотығының үлесі 60% жоғары болатын, ТМТ –нан сирек кездесетін элементтерді концентрат түрінді бөліп алудағы технологиялық сұлба ұсынылды. Технологиялық көзқарас, сондай-ақ химиялық құрамы жағынан сорбциялық қалдықтар өте күрделі шикізат болып табылады. Ал тәжірибе барысында, СКЭ оларды бөліп алу тиімділігі аз екендігін көрсетті. |
Түйінді сөздер: | сирек кездесетін элементтер, сорбциялық қалдықтар, үйінді шаймалаудағы ерітінділер, техногенді минералдардың туындауы, шаймалау, сорбция, экстракция, концентрат |
Библиографиялық тізім |
1 Раденко Н.Л., Корецкая Т.Д. О перспективах редкоземельного оруднения Казахстана // Топорковские чтения: матер. междунар. конф. – Рудный, Казахстан, 1999. – С. 187-195. 2 Поцелуев А.А., Рихвалов Л.П., Николаев С.Л. О комплексном характере урановых руд и редкометалльных месторождений Северо-Казахстанской рудной провинции // Минеральные ресурсы – важнейший фактор интеграции Республики Казахстан в систему мировой экономики: матер. междунар. конф. – Алматы, Казахстан, 1993. – С. 169-171 3 Бектурганов Н.С., Найманбаев М.А., Суркова Т.Ю. Перспективы развития редкоземельной подотрасли в Казахстане // Цветные металлы. – 2010, – № 4. – С.48-50. 4 Ужкенов Б. С., Каюпов С. К. Техногенные минеральные образования предприятий горнопромышленного производства, возможности их использования и геолого-экономическая характеристика – Алматы: Инф.-аналит. центр геологии и мин. ресурсов РК, 2005. – 28 с. 5 Тураев Н.С, Жерин И.И. Химия и технология урана – М.: ЦНИИАТОМИНФОРМ, 2005 – 407 с. 6 Вольдман Г.М. Основы экстракционных и ионообменных процессов в гидрометаллургии – М.: Металлургия, 1982 – 375 с. 7 Серебренников В.В. Химия редкоземельных элементов – Томск: изд. Томск, 1961 – Т. I и II – 490 с. 8 Бектурганов Н.С., Суркова Т.Ю., Юлусов С.Б., Павлов А.В. Извлечение редкоземельных элементов из промпродуктов урансодержащего сырья // Научные основы и практика переработки руд и техногенного сырья: докл. межунар. науч. конф. – Екатеринбург, Россия, 2010 – С. 25-28. 9 Пат. 24889 РК. Способ извлечения редкоземельных элементов из маточных растворов уранового производства / Суркова Т.Ю., Мукушева А.С., Юлусов С.Б., Дуленин А.П., Гущин А.П., Барменшинова М.Б. Опубл. 15.12.2014., Бюл. № 12. 10 Большаков К.А. Химия и технология редких и рассеянных элементов – М.: Высшая школа, 1978 – 361 с. 11 Зеликман А.Н. Металлургия редкоземельных металлов, тория и урана – М.: Металургиздат, 1960 – 380 с. 12 Каплан Г.Е., Успенская Т.А., Зарембо Ю.И., Чирков И.В. Торий, его сырьевые ресурсы, химия и технология. – М. :Атомиздат, 1960 – 143с. 13 Чернобров С.М. Применение ионообменной хроматографии в технологии редких металлов – М.: Наука, 1969 – 287с. 14 Айвазов Б.В. Практическое руководство по хроматографии – М.: Высшая школа, 1968 – 280 с. |
Тақырыбы | ТЕХНОГЕНДІ ШИКІЗАТТЫ ӨҢДЕУ БАРЫСЫНДА ТҮРЛЕНДІРІЛГЕН ФЛОТОРЕАГЕНТТЕРДІҢ ҚОЛДАНЫЛУЫ |
Авторы | Түсіпбаев Н. Қ. , Семушкина Л. В., Тұрысбеков Д. Қ. (Алматы), Бектұрғанов Н. С. (Астана), Мұхамеділова А. М. (Алматы) |
Авторлар туралы мәлімет |
Металлургия және кен байыту институты, флотореагенттер және байыту зертханасыя, Алматы, Қазақстан Тусупбаев Н.К., техника ғылымдарының докторы, бас ғылыми қызметкер Семушкина Л. В., техника ғылымдыраының кандидаты, жетекші ғылыми қызметкер,e-mail: syomushkina.lara@mail.ru Турысбеков Д. К., техника ғылымдарының кандидаты, аға ғылыми қызметкер Мухамедилова А. М., жетекші инженер Қазақстан ұлтық табиғи ғылымдарының академиясы, Астана Бектурганов Н. С., техника ғылымдарының докторы, НАН РК Академигі |
Түйіндеме | Пайдалы минералдарды флотациялық байытуда тиімді инновациялық технологияларды өңдеу барысында жаңа, неғұрлым селективті реагент-жыйнағыштарды іздеу және құру бірінші кезектегі міндеттердің бірі болып табылады. Әрбір нақты жағдайда минералдың бойына химиялық және физикалық жолмен сорбцияланатын жыйнағыштардың қажетті ара қатынасты мөлшерін табу жолында жыйнағыштардың қосындысын пайдалану әмбебап құрал болып табылады. Қазіргі уақытта өңдеуге кеңінен қиын байытылатын, қажымайтын кендер мен техногенді шикізаттар тартылып жатыр, ондағы бағалы компоненттер төмен сапалы, минералды кешендер ұсақ сіңген және технологиялық қасиеттері жақын болып табылады. Түрлендірілген полифункционалды реагенттің қолдануымен Жезқазған байыту фабрикасының және Тишин (Қазақстан) кенорнындағы кеннің флотациялық қалдықтарын қайта өңдеу мүмкінділігі қаралған. Түрлендірілген полифункционалды реагент композициялық аэрофлоттың, ТС-1000 және бутилді ксантогенаттың қосындысы болып табылады. Реагенттердің қатынасы 1:1:3 құрайды. Ұсынылған флотореагенттің артықшылығы: құрамында екі полярлы топ және ұзын көмірсутекті радикал бар. Флотациялық процесінде суда мұндай құрылым екі рөл атқарады: біріншіден, минералдың бетіне сорбцияланып полярлы топтармен көпірлер түрінде металлды комплекстер құрады; екіншіден, аполярлы радикалдар шламданған пайдалы компоненттерді флокулаға айналдыра отырып флотация процесін қарқындатады. Жезқазған кенорнындағы кеннің флотациялық қалдықтарын байытуда, бутилды ксантогенатпен салыстырғанда түрлендірілген реагенттің аз шығынымен өңделмеген мыс концентраты алынады, ондағы мыстың үлесі 13,0 %, бөліп алу дәрежесі 80,22 % құрайды. Базалық технологиямен салыстырғанда өңделмеген мыс концентратындағы мыстың үлесі 5,1 %-ға, бөліп алу дәрежесі 31,4 %-ға артады. Тишин кенорнындағы кеннің флотациялық қалдықтарын байытуда бірікті концентраттағы мыстың бөліп алу дәрежесі 2,14 %-ға, мырыштың – 8,64 %-ға, темірдің – 4,56 %-ға, алтынның – 5,5 %-ға артады. |
Түйінді сөздер: | флотациялық қалдықтар, қайтадан ұнтақтау, бөліп алу, полифункционалды реагент, флотация, концентрат |
Библиография тізімі |
1 Abramov A.A., Onal G. Requirements of theory and technology to the surface state of minerals to be floated // X International Mineral Processing Congress: Proceedings of IMPC – Izmir, Turkey, September, 2004. 2 Alan N. Buckley, Gregory A. Hope, Kenneth C. Lee, Eddie A. Petrovic, Ronald Woods Adsorption of O-isopropyl-N-ethyl thionocarbamate on Cu sulfide ore minerals // Minerals Engineering.- 2014.- Vol. 69.- P. 120-132. 3 Бочаров В.А., Игнаткина В.А., Хачатрян Л.С. Переработка пиритных техногенных продуктов // IX Конгресс обогатителей стран СНГ: матер. конгр., Москва, Россия, 26-28 февраля 2013. – Т.1. – С. 122-125. 4 Xumeng Chen, Yongjun Peng, Dee Bradshaw The effect of particle breakage mechanisms during regrinding on the subsequent cleaner flotation // Minerals Engineering – 2014.-Vol. 66–68.- P. 157-164. 5 Бочаров В.А., Игнаткина В.А. Рациональные технологии флотации труднообогатимых колчеданных руд цветных металлов // Новые технологии обогащения и комплексной переработки труднообогатимого природного и техногенного минерального сырья: матер. междунар. совещ. (Плаксинские чтения – 2011). – Верхняя Пышма, Россия, 19-24 сентября 2011. – С.17-22. 6 Мусина М.М., Шаутенов М.Р., Тусупбаев Н.К., Турысбеков Д.К., Семушкина Л.В., Мухамедилова А. Флотация хвостов с применением экологически безопасных полифункциональных флотореагентов // Вестник КазНТУ.- 2014.- № 4 (104).- С. 363-369. 7 Bekturganov N.S., Tussupbayev N.К., Syemushkina L.V., Turysbekov D.К. Аpplication of multifunctional flotation reagents for processing of man-made raw materials // 16th SGEM Geo Conferences: proceedings – Albena, Bulgaria, 28 Jun – 7 Jul 2016.– Р. 1035-1042. 8 Семушкина Л.В., Турысбеков Д.К., Тусупбаев Н.К., Котова О.Б. Технологические основы переработки хвостов флотационного обогащения с применением комбинированных флотореагентов // Вестник Института геологии Коми НЦ УрО РАН.- 2016.- № 6.- С.28-32. |