Пайдалы қазбаларды байыту
Тақырыбы | МАТЕРИАЛДАРДЫ ҰСАҚТАУДЫҢ ЫҚТИМАЛДЫҚ ҮЛГІСІ НЕГІЗІНДЕ ШАРЛЫ ЖӘНЕ СТЕРЖЕНЬДІ ДИІРМЕНДЕРДІҢ ЖҰМЫСЫНЫҢ САЛЫСТЫРМАЛЫ |
Авторлар | Малышев В. П., Макашева А. М., Зубрина Ю. С. (Қараганды) |
Авторлар туралы мәлімет |
Ж.Әбішев атындағы Химия-металлургиялық институты, энтропия-ақпараттық сараптау зертханасы, Қарағанды, Қазақстан Малышев В. П., техника ғылымдарының докторы, профессор, зертхана менгерушісі, e-mail: eia_hmi@mail.ru Макашева А. М., техника ғылымдарының докторы, профессор, бас ғылыми қызметкер Зубрина Ю. С., магистр, жоғары кремнийлі материалдар технологиясы мен химиясы зертханасының кіші ғылыми қызметкері |
Түйіндеме | Жұмыстың мақсаты белсендіргіш, стерикалық, шоғырлық және жиіліктік факторлардың осы үрдіске бейімделуімен сырықты диірмендерде ұсақтау үрдістерінің ықтималдық теориясының бейнесінен тұрады. Ықтималдық үлгі негізінде шарлы және сырықты диірмендерде ұсақтау үрдісіне салыстырмалы талдауы жасалды, жәнеде талдау жасау барсында сырықты диірмендерді үлкен фракцияларды ұсақтау үшін пайдаланған қолайлы екені анықталды. Бұл стерикалық факторда басымдылық есебінен жетеді. Түйірлерді шардан гөрі сырықпен экрандаудың аз болғандығынан, сырықты ұсақтау үшін түйіршік өлшемдерінің барлық диапозонында шарлы ұсақтау үшін ол одан асып түседі. Сол мезетте белсендіргіш фактор дәл осындай басымдылықпен ерекшеленеді, турасында бірнеше төмен дәрежеде, жәнеде ол өзін ірі фракциялар үшін қатты көрсетеді. Сырықты және белсендіргіш факторлардың бірлесіп әсер етуі милиметрлік фракциялардың аймағында максимумдардың қалыптасуына әкеліп соқтырады. Бұл максимум шарлы ұсақтауға қарағанда сырықты ұсақтау үшін әлде қайда жоғары. Осыған байланысты теориялық тұрғыда сырықтармен ұсақтау үрдісі ірі фракцияларды шарлы ұсақтауға қарағанда әлде қайда тиімді болып , және электрэнергияны аз жұмсалуына сай келеді. Есептеулер сырықты ұсақтауда фракцияларды бөліп тарату бірқалыпты болатынын, жәнеде тәжірибелік мәлеметтермен келісілетінін көрсетті. Шарлы ұсақтау сияқты, сырықты ұсақтауда да үрдістің өту мүмкіндігі бойынша фракциялардың логарифметикалық бөліп таратылуы қалыптасады, және де заттектердің жүйелі бұзылуының кез келген варианттарына ұсақтаудың интегральды үлгісін бірлесе пайдаланылуымен байланысты. Алынған сырықты ұсақтаудың ықтималдық үлгісі барлық әрекеттегі факторлар есебінің арқасында тәжірибелік пайдалану үшін дайын және толық деп есептеліне алады. |
Түйінді сөздер: | ықтималдық үлгі, зерттеме, ұсақтау, сырықты диірмендер, шарлы диірмендер, стерикалық фактор, белсендіргіш фактор, салыстырмалы талдау. |
Библиография тізімі |
1 Федотов К.В., Никольская Н.И. Проектирование обогатительных фабрик: Учебник для вузов. – М.: Горная книга, 2012. – С. 536. 2 Алексеева Е.А., Андреев Е.Е., Бричкин В.Н., Николаева Н.В., Тихонов О.Н. Интенсификация процесса измельчения бокситов в стержневой мельнице // Обогащение руд. – 2014. – № 3. – С. 3-6. 3 Малышев В.П. Новый аспект в теории измельчения руд и управления этим процессом // Обогащение руд. – 1995. – № 4-5. – С. 4-14. 4 Малышев В.П., Турдукожаева (Макашева) А.М., Кайкенов Д.А. Развитие теории самоизмельчения руд на основе молекулярной теории соударений и формальной кинетики последовательных реакций // Обогащение руд. – 2012. – № 4. – С. 29-35. 5 Малышев В.П., Макашева А.М., Бектурганов Н.С., Токбулатов Т.Е., Кравченко В.Г., Кайкенов Д.А. Использование вероятностной модели измельчения для анализа и прогнозирования результатов работы промышленной мельницы // Обогащение руд. – 2014. – №4. – С. 3-7. 6 Магдалинович H.M. Кинетика измельчения в стержневой мельнице // Обогащение руд. — 1989. — №5. – С. 5-10. 7 Rowland C.A. Selection of Rod Mills, Ball Mills, and Regrind Mills // Mineral Processing Plant Design Practice and Control: Proceedings. – Littleton, USA, 2002. – Vol. 1. – P. 710–754. 8 V.E. Mizonov, H Brthiaux, V.P. Zhukov, S. Bernotat. Application of Multi Dimensional Markov Chains to Model kinetics of Grinding with Internal Classification // 10th symposium on Comminution: Proceedings of the symposium. – Heidelberg, Germany 2002. – Р. 14. 9 Berthiaux H. Analysis of Grinding Processes by Markov Chains // Chemical Engineering Science – 2000. – N55. – P. 4117- 4127. 10 Austin, L.G. Zur Theorie der Zerkleinerung // Aufbereituns Technik – 1966. – N 1. – Р. 10 -20. 11 Абрамов А.А. Собрание сочинений. Т. 1: Обогатительные процессы и аппараты: Учебник для вузов. – М.: Горная книга, 2010. – С. 470. 12 Пилов П.И. Снижение энергопотребления в замкнутых циклах тонкого измельчения руд // Металлургическая и горнорудная промышленность. – 2013. – № 6. – С. 75-80. 13 Малышев В.П., Макашева А.М., Кайкенов Д.А., Зубрина Ю.С. Случайная природа и вероятностная модель измельчения материалов. – М.: Научный мир, 2017. – 260 с. |
Металлургия
Тақырыбы | ӨҢДЕЛУІ ҚИЫН АЛТЫН ҚҰРАМДЫ КЕНДЕРДІ БЕЛГІЛІ БАЙЫТУ ӘДІСТЕРІ АРҚЫЛЫ ГИДРОМЕТАЛЛУРГИЯЛЫҚ ЖОЛМЕН АЛУ |
Авторлар | Ерденова М. Б., Қойжанова А. К., Камалов Э. М., Юлусов С. Б., Жанабай Ж. Д. (Алматы) |
Авторлар туралы мәлімет | Металлургия және кен байыту институты, гидрометалургияның арнайы әдістері зертханасы, Алматы, Қазақстан Ерденова М.Б., жетекші инженер Койжанова, А.К., техника ғылымдарының кандидаты, жетекші ғылыми қызметкер Камалов Э. М., техника ғылымдарының кандидаты, аға ғылымиқызметкер Юлусов С. Б., кіші ғылыми қызметкер Жанабай Ж. Д., инженер |
Түйіндеме | Физика-химиялық талдау нәтижелері бойынша төмен сұрыпты алтыны бар кендерді өңдеу үшін алтынды толықтай ерітіндіге өткізуге болатын белгілі әдістері мен тәсілдерін ұсынды.Бастапқы кенді физико-химиялық элементтік,РФА, минерологиялық және химиялықлық зерттеуде алтын кенде қандай түрде екені анықталды. РФА айтуынша бастапқы кен кремнийлі түріне жатады. Элементтік және химиялық талдау әдістері растады. Кендегі кремний көрсеткіші 28,8 %, кремний тотығына есептегенде шамамен 62 % құрайды. алтын көрсеткіші - 1,02 г / т. Пробирлі талдаудың нәтижесінде кеннің құрамында ешқандай көрінетін алтын жоқтың қасы, оның көрсеткіші 1,1 %, майдалап ұсақталған минералды алтын 77,8 %, минералогиялық талдау нәтижесінде шикізат минералды алтын пирит екенін көрсетті, және талдауға сәйкес шықты. Кенді өңдеудің әр түрлі нұсқалары сыналды:тікелей цианидтеу, гравитациялық байытып цианидтеу, флотациялық байытып цианидтеу,. тікелей цианидтеу алтын өндіру кендерін -70,6 % -ға, гравитациялық байытып барып цианидтеу 75,5 % құрады. Флотоконцентратты цианидпен шаймалағанда ерітіндіге алтынды 63,0 % өткізді. Зерттеулер қорытындысында Карьерное жерінің төмен сұрыпты кенін алдымен гравитациялық байытып барып цианидеу қажет. |
Түйінді сөздер: | алтын құрамды кен, гравиоконцентрат, флотоконцентрат, цианидтеу, гидрометаллургия |
Библиография тізімі | 1 Бектурганов Н.С. Инновационные технологии обогащения минерального и техногенного сырья Казахстана // Инновационные процессы комплексной и глубокой переработки минерального сырья. Плаксинские чтения: матер. междунар. совещания. – Томск, Россия, 16-19 сентября, 2013 – С. 24. 2 Руднев Б.П. Обоснование и разработка эффективных методов обогащения текущих и лежалых хвостов обогащения руд цветных, благородных и редких металлов: дис. …докт. тех. наук: 25.00.13 / Гинцветмет – Москва, 2004. – 193 с. 3 Кармазин В.В. Перспективы увеличения добычи золота при разработке техногенных месторождений // Горный журнал. – 1997. – № 7. – С. 56-57. 4 Стрижко Л.С., Бобохонов Б.А., Рабиев Б.Р., Бобоев И.Р. Технологии переработки золотосодержащих руд // Горный журнал. – 2012. – № 7. – С. 45-50. 5 Енбаев И.А., Руднев Б.П., Шамин А.А., Качевский А.И. Переработка отвальных хвостов фабрик и нетрадиционного сырья с применением эффективных обогатительных процессов. – М.: Наука – 1998. – C. 60. 6 Турин К.К., Башлыкова Т.В., Ананьев П.П., Бобоев И.Р., Горбунов Е.П. Извлечение золота из хвостов золотоизвлекательной фабрики от переработки упорных руд смешанного типа // Цветные металлы. – 2013. – № 5. – С. 39-43. 7 Пелих B. В., Салов B. M. K вопросу об управлении процессом цианирования золота // Вестник ИрГТУ. –2012. – № 11. –С. 163-170. 8 Койжанова А.К., Ерденова М.Б., Л.Л. Осиповская, Магомедов Д.Р., Даришева А.М. Совершенствование технологии кучного выщелачивания золота из упорных полиметаллических руд. // Комплексное использование минерального сырья. – 2015. –№ 1. –С. 30-36. |
Тақырыбы | КОНСТРУКцИЯЛЫҚ БОЛАТТАРДЫ ЛЕГІРЛЕУШІ МЕТАЛДАРДЫҢ СҰЙЫҚ ЖӘНЕ БУЛАНғАН СЕЛЕНМЕН ӨЗАРА ӘРЕКЕТТЕСУІ |
Авторлар | Требухов С. А., Володин В. Н., Ниценко А. В., Бурабаева Н. М., Требухов А. А. (Алматы) |
Авторлар туралы ақпарат |
Металлургия және кен байыту институты, вакуумдық үрдістер зертханасы, Алматы, Қзақстан Требухов С.А., техника ғылымдарының кандидаты, директор орынбасары Володин В.Н., техника ғылымдарының докторы, физ.-мат. ғңылымдарының докторы, бас ғылыми қызметкері Ниценко А. В., техника ғылымдарының кандидаты, зертхана менгерушісі Бурабаева Н.М., техника ғылымдарының кандидаты, аға ғылыми қызметкер, e-mail: Nuri_eng@mail.ru Требухов А. А. , инженер |
Түйіндеме | Легірлеуші никель, титан және хром сияқты металдармен селеннің өзара әрекеттесуінің термодинамикалық зерттеулерінің негізінде, аталған элементтер дистилляциялау үрдісі жағдайында сұйық және булы фазада әртүрлі құрамды селенидтер пайда болатындығы анықталды. Сұйық селенде ерудің болжамды кезектілігікелесідей: хром, никель, темір, титан. Бұл қатарда темірдің алдында тұрған элементтердің басымдықпен сұйық селенге өтуіне және негізі легірленген болат болатын конструкциялық материалдың құлдырауына әкеледі. Темір және легірлеуші металдар жүйелеріндегі селеннің парциалды қысым диаграммаларына негізделе төмен қысымда селенді дистилляциялық жағдайда шығарып алу мен тазалағанда титан мен хром термиялық тұрақты жоғары селенидтер түрінде, ал никель сұйық селенде диселенид түрінде және булы фазамен байланысқанда – никель моноселенид түрінде болатындығы анықталған. Селеннің никель мен хромды жүйесінің күй диаграммасы 100 Па қысымдағы сұйықтық-бу фазалық ауысуларымен толықтырылған. Сұйық конденсирленген және булы фазалардың қатар жүру шекаралары, кристалды хром мен сұйық никельді селен ерітінділерінің шегіне дейін араластырылғандағы тіршілік етуімен болжамдалып есептелген. Селенді дистилляциялық тазалаудағы кубтық қалдықта никель мен хромның жоғары селенидтер концентрациясы дәлелденген. Конструкторлық рәсімдеу кезінде қорғаушы гарниссаж рөлін орындайтын болат бетінде селенидтер қабатты пайда болатындықтан периодты үрдісті қолдану ұсынылған. |
Түйінді сөздер: | селен, никель, титан, хром, селенид, диселенид, балқыма, парциалды қысым дардиаграммасы, күй диаграммасы. |
Библиография тізімі |
1 Бурабаева Н.М., Володин В.Н., Требухов С.А., Ерсайынова А.А. Фазовая диаграмма селен – сера при давлениях 1·10-5 – 1·10-1 МПа. // Журнал физической химии. – 2016. – Т. 90. № 11. – С.1663-1668. 2 Бурабаева Н.М., Володин В.Н., Требухов С.А., Ерсайынова А.А. Термодинамика образования и испарения сплавов селен-сера // Комплексное использование минерального сырья. – 2016. – №1. – С.48-53. 3 Термические константы веществ. Под ред. Глушко В.П. М.: ВИНИТИ, ИВТ. – 1972. – Вып. 6. – Ч. 1. – 369 с. 4 Панкратова О.Ю., Ундуск Е.П., Владимирова В.А. Термохимия селенидов титана переменного состава TiSe1,5-2,0 // Журнал неорганической химии. – 1991. – Т. 36. № 5. – С.1249-1253. 5 Гончарук Л.В., Лукашенко Г.М. Термодинамические свойства селенида хрома Cr2Se3 // Журнал физической химии. – 1986. – Т.60. №7. – С.1810-1811. 6 Киреев В.А. Методы практических расчетов в термодинамике химических реакций. М.: Химия. 1975. – 535 с. 7 Trebukhov S.A., Volodin V.N., Nitsenko A.V., Burabaeva N.M., Trebukhov А.A. Decomposition of iron, cobalt and nickel selenides in selenium distillation conditions.// Комплексное использование минерального сырья. – 2016. – №4. – С.58-62. 8 Феенберг И.Я., Вайсбурд С.Е. Термодинамические свойства расплавов системы Ni-Se / Термодинамические свойства металлических сплавов. Баку: Элм. – 1975. – С.395-398. 9 Морозова М.П., Владимирова В.А., Столярова Т.А., Павлинова Л.А. Физико-химическое исследование сульфидов, теллуридов и селенидов кобальта и никеля в пределах областей гомогенности / Химия и физика халькогенидов. Киев: Наукова думка. – 1977. – С.52-54. 10 Глазов В.М., Лазарев В.Б., Жаров В.В. Фазовые диаграммы простых веществ. М.: Наука, – 1980. – С.219. 11 Диаграммы состояния двойных металлических систем: Справочник. Под ред. Лякишева Н.П. М.: Машиностроение. – 2001. – Т. 3. Кн. 1. – 872 с. 12 Диаграммы состояния двойных металлических систем: Справочник. Под ред. Лякишева Н.П. М.: Машиностроение. – 2000. – Т. 3. Кн. 2. – 448 с. 13 Диаграммы состояния двойных металлических систем: Справочник. Под ред. Лякишева Н.П. М.: Машиностроение. – 1997. – Т. 2. – 1024 с.a |
Физика-химиялық зерттеулер
Тақырыбы | ТЕЛЛУР МЕН КҮКІРТТІҢ БАЛҚЫМАЛАРЫНЫҢ ҮСТІНДЕГІ ҚАНЫҚҚАН БУЫНЫҢ ҚЫСЫМЫ |
Авторлар | Володин В. Н., Бурабаева Н. М., Требухов С. А., Ниценко А. В., Болатбеков Б. Б. (Алматы) |
Авторлар туралы мәлімет |
Металлургия және кен байыту институты, вакуумдық үрдістер зертханасы, Алматы, Қазақстан Володин В.Н., техника ғылымдарының докторы, физ.-мат. ғылымдарының докторы, бас ғылыми қызметкер Бурабаева Н.М., техника ғылымдарының кандидаты, аға ғылыми қызметкер, e-mail: Nuri_eng@mail.ru Требухов С.А., техника ғылымдарының кандидаты, директор орынбасары Ниценко А. В., техника ғылымдарының кандидаты, зертхана менгерушісі Болатбеков Б. Б., инженер |
Реферат | Қайнау нүктелері әдісі арқылы құрамы 0 – 45 ат. % S(100 – 55 ат. % Те) және 45 – 100 ат. % S (55 – 0 ат. % Те) құрайтын балқымалар үшін температура-концентрациялық тәуелділік түрінде ұсынылған теллур мен күкірттің балқымалардың үстіндегі қаныққан буының қысымы анықталды. Теллур мен күкірттің қаныққан бу қысымдарының өлшемдерінің айтарлықтай үлкен айырмашылығының салдарын зерттеуде күкірттің парциалды қысымы соммалы қысымға тең деген жорамал қабылданған. Теллурдың парциалды бу қысымы көрсетілген концентрациялық аралықты Гиббс-Дюгем теңдеуің сандық интегралдау арқылы табылды. Өлшеудің орташа қателігі 9,69 %-ды құрады. Жиынтық бу қысымының негізінде теллур-күкірт жүйесінің балқымаларының қайнау температурасы анықталды және температураға байланысты күй диаграммасында сұйық балқымалардың алабтарының шекаралары анықталды: астында ликвидус сызығы, ал үстінде – қисық қайнау температурасы. Жүйені мінсіз ерітінділер заңынан белсенділіктерінің белгіауысуының ауытқуларымен ерекшеленеді: теллурға бай балқымалардың аумағында теріс және құрамы 50 ат. %-тен аса күкірт болатын ерітінділер үшін оң. Сұйық ерітінділердің тіршілік ету аумағындағы құрамнан селен және теллур жиынтық бу қысымына тәуелділігіндеэкстримумдар байқалмаған, бұл бөлінбей қайнайтын сұйықтық – азеотропты қоспалардың жоқтығына, компоненттер бу қысымдарының өлшемдерінің үлкен айырмашылығы мен жүйені элементке дистилляциялық бөлудің технологиялық қиындықтарын ескере отырыпкуәлік етеді. |
Түйін сөздер: | күкірт, теллур, бу қысымы, концентрация, балқыма, күй диаграммасы, ликвидус, қайнау температурасы, белсенділік, дистилляция. |
Библиография тізімі |
1 Бурабаева Н.М., Володин В.Н., Требухов С.А., Ерсайынова А.А. Термодинамика образования и испарения сплавов селен-сера. // Комплексное использование минерального сырья. – 2016. – № 1. – С.48-53. 2 Володин В.Н., Бурабаева Н.М., Требухов С.А. Ерсайынова А.А. Фазовая диаграмма селен – сера при давлениях 1·10-5 – 1·10-1 МПа. // Журнал физической химии. – 2016. – Т. 90. – № 11. – С.1663-1668. 3 Бурабаева Н.М., Володин В.Н., Требухов С.А., Тулеутай Ф.Х., Ерсайынова А.А. Давление пара составляющих над расплавами системы селен-теллур.// Комплексное использование минерального сырья. – 2016. – № 3. – С.15-22. 4 Володин В.Н., Требухов С.А., Бурабаева Н.М., Ниценко А.В. Фазовые равновесия расплав – газ и диаграммы состояния системы селен – теллур. // Журнал физической химии. – 2017. – Т.91. – № 5. – С.754-758. 5 Диаграммы состояния двойных металлических систем: Справочник. – Под ред. Лякишева Н.П. – М.: Машиностроение. – 2000. – Т. 3. – Кн. 2. – 448 с. 6 Журавлева М.Г., Чуфаров Г.И. О разделении серы и селена//ЖПХ.-1951.- Т.24.- №1. – С.28-31. 7 Малышев В.П., Турдукожаева А.М., Оспанов Е.А., Саркенов Б.Б. Испаряемость и кипение простых веществ.- М.: Научный мир, – 2010. – С.256-265. 8 Несмеянов А. Н. Давление пара химических элементов. – М.,: Изд. АН СССР. – 1961. – 282 с. 9 Морачевский А.Г. Термодинамика расплавленных металлических и солевых систем. – М.: Металлургия, – 1987. – 240 с. 10 Новоселова А.В., Пашинкин А.С. Давление пара летучих халькогенидов металлов.– М.: Наука. – 1978. – 112с. |
Материалтану
Тақырыбы | КӨМІРТЕКТІ ТҮТІКШЕЛІ БІЛЕКШЕЛЕРДІ ЖАСАУ ТЕХНОЛОГИЯСЫҢ НЕГІЗГІ КЕЗЕҢДЕРІ |
Авторлар | Исмаилов М. Б., Мейірбеков М. Н., Забережный С. А., Магомедов Р. М.,Байсеріков Б.А. (Алматы) |
Авторлар туралы мәлімет |
АҚ «Ұлттық ғарыштық зерттеулер және технологиялар орталығы», Ғарыштық материалтану департаменті, Алматы, Қазақстан Исмаилов М.Б., техника ғылымдарының докторы, профессор, Департамент директоры, e-mail: m.ismailov@spaceres.kz Мейірбеков М. Н., кіші ғылыми қызметкер Забережный С.А., магистр, кіші ғылыми қызметкер Магомедов Р. М., жетекші инженер Байсериков Б.А., магистр, кіші ғылыми қызметкер
|
Түйіндеме | Ғарыш және басқарусыз ұшатын аппараттардың ауыр конструкцияларында көміртекті түтікшелі білекшелер (КТБ) кеңінен қолданылады. Жоғары берікті материалдар конструкция массасын біршара төмендетеді. Жұмыста КТБ көміртекті ровингтің эпоксид шайырымен «ылғалды» орау әдісі арқылы алудың жолдары зерттелген. КТБ созу/қысу беріктігіне қатысты ровингтің орау бұрышының, кернеу және жылдамдығының, ровингтің қалыңдығың әсерлері зерттелді. КТБ максимальды беріктігі ровингтің 24К қалыңдығы кезінде және орау қондырғысының мынадай сипаттамалар: 18 мм/с ровингтің жылдамдығы, 18,6 Н тежеу кернеуі, 550 орау бұрышы негізінде алынды. Вакуумдық қап арқылы атмосфералық қысымда өңдеу әсері зерттелді. Вакуумдық өңдеу бұйымдағы пор санын азайтуға және беріктігін арттыруға әсерін тигізеді. КТБ созу/қысу бойынша беріктігі бөлмелік температурада қатаю бойынша 346,5 МПа, 1500С температурада – 370 МПа, ал 1800С температурада 516 МПа көрсетті. Эпоксид шайырының жоғары температуралы қатаю, оның жоғары сұйықтығында порлардың ішіне кіруімен және көміртекті ровинг бетінің жаксы адгезиялауымен түсіндіруге болады деп түсіндіріге болады |
Түйінді сөздер: | ғарыш аппараттары, көмірпластик, түтікшелі білекше, орау, орау қондырғысы, ровинг, эпоксид шайыры, беріктік |
Библиография тізімі |
1 Коробенко В.Н., Савватимский А.И. Углепластик: науч. пособие. – М.: Вестник, 1997. – 130 с. 2 Молчанов Б.И., Гудимов М.М. Свойства углепластиков и области их применения. – М.: ВИАМ, 1996. – 10с. 3 Гардымов Г.П., Мешков Е.В., Пчелинцев А.В., Лашманов Г.П., Афанасьев Ю. А. Композиционные материалы в ракетно-космическом аппаратостроении / Под ред. проф. Г.П. Гардымова, проф Е.В. Мешкова. – СПб.: СпецЛит, 1999. – 271с. 4 Перов Б.В, Гуняев Г.М, Румянцев А.Ф, Строганов Г.Б. Применение высокомодульных полимерных композиционных материалов в изделиях авиационной техники. – М.: ВИАМ, 1982 – 13 с. 5 Южное конструкторское бюро [Электрон. ресурс] URL: http://www.yuzhnoye.com/technique/space-vehicles/spacecraft-components/ (дата обращения 27.03.2016) 6 Технология производства изделий из композиционных полимерных материалов. [Электрон. ресурс] URL: http://elar.urfu.ru/bitstream/10995/3568/12/1358540_lectures_ch_2.pdf (дата обращения 28.03.2016) 7 Большая энциклопедия нефти и газа. Экономия-масса [Электронный ресурс]. – URL: http://www.ngpedia.ru/id308856p3.html (дата обращения 01.04.2016). 8 Потапов А.М., Коваленко В.А, Малый Л.П., Кондратьев А.В. Технология изготовления и испытания органопластиковой оболочки комбинированного баллона высокого давления для ракеты-носителя // Вопросы проектирования и производства конструкций летательных аппаратов. – 2013. – Вып. 3. – С. 13-21. 9 Справочник по композиционным материалам: В 2-х кн. Кн. 1/ Под редакцией Дж. Любина: перевод с англ. Геллера А.Б., Гельмонта М.М. – М.: Машиностроение, 1988. – 488с. 10 Инструкция по процессу производства непрерывной намоткой. [Электрон. ресурс]. -– URL: http://polyrus.by/instrukciya-po-processu-proizvodstva-nepreryvnoy-namotkoy (дата обращения 07.05.2016) 11 Композиты с волокнистыми наполнителями [Электрон. ресурс] – URL: http://p-km.ru/metody-polucheniya-polimernyx-izdelij-s-voloknistymi-napolnitelyami/namotka.html (дата обращения 10.06.2016) 12 Strength analysis of filament-wound fiber-reinforced composite piper under internal pressure. [Электрон. ресурс]. – URL: http://www.iccm-central.org/Proceedings/ICCM13proceedings/SITE/PAPERS/Paper-1268.pdf (дата обращения 17.06.2016). 13 Алдошин С.М., Бадамшин Э.Р., Грищук А.А. Тарасов А.Е., Эстрин Я.И., Ганиев Р.Ф., Ганиев С.Р., Касилов В.П., Курменев Д.В. Исследование влияния способов диспергирования одностенных углеродных нанотрубок на свойства нанокомпозитов на основе эпоксидной смолы // Проблемы машиностроения и надежности машин. – 2015. – № 3.-С.32-45. 14 Отвердитель Изо-МТГФА. Химэкс Лимитед [Электрон. ресурс]. – URL: http://www.chimexltd.com/content/data/store/images/f_603_49193_1.pdf (дата обращения 19.06.2016) 15 Этал – Инжект-Т [Электрон. ресурс]. – URL: http://www.epital.ru/infu/t.html (дата обращения 20.06.2016)
|
Название | МИКРОДОҒАЛЫҚ ОКСИДТЕУ ЖАҒДАЙЫНДА ТИТАН ТӨСЕНІШІНДЕГІ КАЛЬЦИЙ-ФОСФАТТЫ ЖАБЫНДЫЛАРДЫ АЛУ |
Авторы | Мамаева А. А., Кенжегулов А. К., Паничкин А. В., Калипекова М. А. (Алматы) |
Информация об авторах |
АҚ “Металлургия және кен байыту институты”, металтану зертханасы, Алматы, Қазақстан Мамаева А. А., техника ғылымларының кандидаты, зертхана менгерушісі Кенжегулов А. К., инженер, e-mail: kazakh_1403@mail.ru Паничкин А.В., техника ғылымдарының кандидаты, зертхана менгерушісінің орынбасары, e-mail: abpanichkin@mail.ru Калипекова М. А., жетекші инженер |
Реферат | Кальций йондары бар фосфорлы қышқыл электролитте рН мөлшері 1ден 7ге дейінгі және тоқ кернеуі 150 ден 250В шамасында маркасы ВТ 1-0 титанды төсенішті анодтық өңдеу шарасында микродоғалық оксидтеу тәжірибелерінің нәтижелері келтірілген. Жабындылар РФА, РЭМ және оптикалық микроскопия әдістерімен зерттелді. Микродоғалық оксидтеудің нәтижесінде пайда болған жабындылардың құрылымы, фазалық және химиялық құрамы сипатталды. Жасалған зерттеулердің нәтижесінде оптималды режимдер және кальций-фосфатты жабындыларды алу параметрлері орнатылды және айқындалды. Микродоғалық өңдеу процессіндегі ерітіндінің рН мөлшерін және тоқ кернеуін түрлендіру арқылы алынатын жабындылардың құрылымына, фазалық құрамына және оның қалыңдығына едәуір әсерін тигізуі мүмкіндік бар. Берілген әдіс бойынша титанды қорытпалардан жасалған эндопротездерді өңдеудің сүйекпен біту қасиетін жетілдіру маңыздылығы айқындалды. |
Түйінді сөздер: | Биоүйлесімді материалдар, импланттар, микродоғалық оксидтеу, кальций-фосфаттық жабындылар, гидроксиапатит. |
Библиография тізімі |
1 Long M., Rack H.J. Titanium alloys in total joint replacement–a materials science perspective. // Biomaterials. – 1998. – № 19. – С. 1621–1639. 2 Song H.J., Kim J.W., Kook M.S., Moon W.J., Park YJ. Fabrication of hydroxyapatite and TiO2 nanorods on microarc-oxidized titanium surface using hydrothermal treatment. // Appl Surf Sci. – 2010. – V. 256. – P. 7056–7061. 3 Wei D., Zhou Y., Jia D., Wang Y. Biomimetic apatite deposited on microarc oxidized anatase-based ceramic coating. // Ceram Int. – 2008. – N 34. – P. 1139–1144. 4 Yanovska, A., Kuznetsov, V., Stanislavov, A., Danilchenko, S., Sukhodub, L.: Synthesis and characterization of hydroxyapatite-based coatings for medical implants obtained on chemically modified Ti6Al4V substrates. // Surf. Coat. Technol. – 2011. – N 205. – P. 5324–5329. 5 Montazeri, M., Dehghanian, C., Shokouhfar, M., Baradaran, A.: Investigation of the voltage and time effects on the formation of hydroxyapatite-containing titania prepared by plasma electrolytic oxidation on Ti–6Al–4V alloy and its corrosion behavior. // Surf. Coat. Technol. – 2011. – N 257. – P. 7268–7275. 6 Биокомпозиты на основе кальций-фосфатных покрытий, Б63 наноструктурных и ультрамелкозернистых биоинертных металлов, их биосовместимость и биодеградация / отв. ред. Н. З. Ляхов. – Томск: Изд. дом Томского гос. ун-та, 2014. – 596 с. 7 Ильин А. А., Колачёв Б. А., Полькин И. С. Титановые сплавы. Состав, структура, свойства. – М.: ВИЛС-МАТИ, 2009. – 520. 8 Yerokhin, A.L., Nie, X., Leyland, A., Matthews, A.: Characterisation of oxide films produced by plasma electrolytic oxidation of a Ti-6Al-4V alloy. // Surf. Coat. Technol. – 2000. – N 130. – P. 195–206. 9 Шашкина Г. А. Получение кальций-фосфатного покрытия микродуговым методом. Структура и свойства биокомпозита на основе титана с кальций-фосфатными покрытиями: дис. … канд. техн. наук. / Томский политехнический университет – Томск, 2006. 184. 10 Назаренко Н. Н., Князева А. Г. Моделирование процессов в электролитической ванне при нанесении кальций-фосфатных покрытий на титановую пластину микродуговым методом // Математическое моделирование. – 2009. – N 21.(1). – С. 92–110. 11 Суминов И. В., Эпельфельд А.В., Людин В.Б., Крит Б.Л., Борисов А.М. Микродуговое оксидирование (теория, технология, оборудование) – М.: ЭКОМЕТ, 2005. 368 с. 12 Jeong Y.H., Kim E.J., Brantley W.A., Choe H.C. Morphology of hydroxyapatite 13 K. Lee, Y.H. Jeong, Y.M. Ko, H.C. Choe, W.A. Brantley, Hydroxyapatite coating on micropore-formed titanium alloy utilizing electrochemical deposition // Thin Solid Films, – 2013. – N 549. – P. 154–158. 14 Гнеденков С.В., Шаркеев Ю.П., Синебрюхов С.Л., Хрисанфова О.А., Легостаева Е.В., Завидная А.Г., Пузь А.В., Хлусов И.А. Кальций-фосфатные биоактивные покрытия на титане. // .Вестник ДВО РАН. – 2010. – N 5. – С. 47–57 с. 15 L. Wang, L. Shi, J. Chen, Z. Shi, L. Ren, Y. Wang, Biocompatibility of Si-incorporated TiO2 film prepared by micro-arc oxidation. // Mater. Lett. – 2014. – N 116. – P. 35–38. 16 K. Venkateswarlu, N. Rameshbabu, D. Sreekanth, M. Sandhyarani, A.C. Bose, V. Muthupandi, et al., Role of electrolyte chemistry on electronic and in vitro electrochemical properties of micro-arc oxidized titania films on Cp Ti. // Electrochim. Acta – 2013. – N 105. – P. 468–480. 17 Патент РФ №2291918. Кальций-фосфатное покрытие на титане и титановых сплавах и способ его нанесения. / Шашкина Г.А., Шаркеев Ю.П., Колобов Ю.Р., Карлов А.В. Опубл. 20.01.2007, бюл. №2. 18 Снежко Л.А., Калиниченко О.А., Миснянкин Д.А., Синтез фосфата кальция на титане. // Электронная обработка материалов. – 2015, – N 51(3), – С. 114–119. |
Тақырыбы | ПЛАЗМАЛЫҚ ЭЛЕКТРОЛИТТІК ПРОцЕСС РЕЖИМДЕРІНІҢ ОКСИДТІ ЖАБЫН КЕУЕКТІЛІГІ МЕН МОРФОЛОГИЯСЫНА ӘСЕРІ |
Авторлар | Рамазанова Ж. М., Киргизбаева К. Ж., Замалитдинова М. Г. (Астана, Алматы), Ткачева И. П. ( Алматы), Төлеш А. Г. (Астана) |
Авторлар туралы мәлімет | Л.Н.Гумилев атындағы Ұлттық Евразиялық университет, Астана, Қазақстан Ұлттық Ғарыштық зерттеулер орталығы, Алматы, Ғарыштық мониторинг орталығы Астана, Қазақстан Рамазанова Ж. М., техника ғылымдарының кандидаты, доцент, Ғарыштық мониторинг орталығының басшысы, e-mail: zhanat2005@yandex.kz Киргизбаева К. Ж., техника ғылымдарының кандидаты, стандарттау және сертификаттау кафедрасының доценті Замалитдинова М. Г., орталықтың бас ғылыми қызметкері Ткачева И. П., орталықтың кіші ғылыми қызметкері Толеш А. Г., магистрант |
Түйіндеме | Тозуға төзімді, коррозияға төзімді, ыстыққа төзімді жабынды алу мақсатында плазмалы электролитті анодтау әдісі қолданылады, бетті өңдеу перспективалы әдісінің бірі болып табылады. Қалыптасқан оксидті беттер микроплазмалық өңдеу режимінде түрлі кеуектілік және дамыған беті бар. Кеуектіліктің қалыптасуының себептері және технологиялық режимдердің әсері зерделеудің бастапқы сатысында. Осы жұмыста анодты импульстің ұзақтығы, кернеуді поляризациялайтын плазмалы- электролитті өңдеу әдісін оксидті жабын бетті кеуектілік зерттелген. Процесстің түрлі режимдерінің көмегімен алынған оксидті жабынның кеуектілігі 14- 21% аралығында. Анодты импульстің ұзақтығының өзгеруі 100- 250 мкм, орташа диаметрдің 3,3-тен 5,4 мкм әкеліп соқтыратының, жабынның морфологиясының зерттеуі көрсетті. Есептік мәліметтер бойынша жабынның қалыңдығы ұлғайған сайын, кеуектіліктің төмендеу үрдісі байқалады, кеуектілік саны беттің бірлігіне қарағанда. Осы үрдіс оксидтің пайда болуымен байланысқан, кеуектіліктің түбіндегі төсем арқылы және де ерітіндінің ішіндегі және кеуектілік маныңдағы компоненттер арқасында. Осының барлығы кеуектілік толып қалуына әкеліп соқтырады. Зерттеу кезінде поляризацияланған кернеудің кеуектілікке әсерінен мәні 100 В деп шешілген, іс жүзінде жұқа және де әлсін білінетін кеуектілігі бар жабын пайда болады. Кернеу 200 В болған кезде бетіне кеуектілік кішкене біркелкі емес орналасқан жабын пайда болады. Процесстің жүзеге асуы поляризацияланған кернеудің мәні поляризацияланған кернеудің мәні 300- 400 В болған кезде озықты кеуек бетімен қоса, жабынның қалындығының интенсивті өсуіне әкеліп соғады. Жабынның мақсатына қарай бояғыш немесе полимерлердің көмегімен кеуектілікті төмендетуге болады. Кеуектіліктің көмегімен көпфункционалды композитті жабынды алуға болады, сондай-ақ алюминий және оның қорытпаларына, металл және лак бояуы бар жабындарға қабатша ретінде қызмет етеді |
Түйін сөздер: | плазмалық электролиттік анодтау, микродоғалы қышқылдандыру, оксидті жабын, морфология, бет кеуектілігі |
Библиография тізімі | 1 Суминов И.В., Эпельфельд А.В., Людин В.Б., Крит Б.Л., Борисов А.М. Микродуговое оксидирование: Теория, технология, оборудование. – М.: ЭКОМЕТ, 2005. – 368 с. 2 Yerokhin A. L., Nie X., LeylandА., Matthews А., Plasma electrolysis for surface engineering // Surface and Coatings Technology. – 1999.– № 122.– С. 73-93. 3 Рамазанова Ж.М., Мамаев А.И. Получение износостойких, функциональных оксидных покрытий на сплавах алюминия методом микродугового оксидирования. // Физика и химия обработки материалов. – 2002, – № 2, – C. 67-69. 4 Ovundur M., Muhaffel F., Cimenoglu H. Characterization and tribological properties of hard anodized and micro arc oxidized 5754 quality aluminum alloy // Tribology in Industry. 2015. Vol. 37, № 1. рр. 55-59. 5 Будницкая Ю.Ю., Мамаев А.И., Мамаева В.А., Выборнова С.Н. Исследование влияния режимов формирования анодно-оксидных покрытий на их пористость. // Перспективные материалы. – 2002, – № 3, – C. 48-55. 6 Салтыков С.А. Стереометрическая металлография. – М.: Металлургия, 1970, – 375 с. 7 Мамаев А.И., Мамаева В.А. Сильноточные процессы в растворах электролитов. – Новосибирск: СОРАН, 2005. – С. 255. Девяткина Т.И., Спасская М.М., Москвичев А.Н., Рогожин В.В., Михаленко М.Г. Анодное оксидирование алюминия и его сплавов для получения качественных гальванических покрытий // Вестн. нижегородского универ. им. Н.И. Лобачевского. – 2013. – № 4(1). – С109-114. |
Металл жүйелерін зерттеу
Название | ЖҰҚА ЖАЗЫҚ МЕТАЛ МЕМБРАНАЛАРДЫҢ СУТЕГІ ӨТКІЗГІШТІГІН АНЫҚТАУДЫҢ ЖЕТІЛДІРІЛГЕН ӘДІСТЕМЕСІ |
Авторы | Паничкин А.В., Дербисалин А. М., Жүмабеков Д.М., Алибеков Ж. Ж., Имбарова А. Т. (Алматы) |
Информация об авторах |
Металлургия және кен байыту институты, металтану зертханасы, ҚазҰТЗУ, Алматы, Қазақстан Паничкин а.в., техника ғылымларының кандидаты, зертхана менгерушісі, e-mail: abpanichkin@mail.ru Дербисалин А. М., кіші ғылыми қызметкер Джумабеков Д.М., инженер Алибеков Ж. Ж., техник Имбарова А. Т., кіші ғылыми қызметкер |
Реферат | Бұл жұмыста өлшеу кезінде масспектрометрді пайдаланап, жұқа жазық мембраналардың сутегі өткізгіштігін анықтаудың жетілдірілген әдістемесі келтірілген. Бұл әдістеменің өзгелерден айырмашылығы, көлемі жағынан үлкен мембраналарды пайдаланып, аралас әдіс көмегімен аз және көп көлемдегі газ ағынын өлшеуге мүмкіндік береді. 0,3л және одан да көп жылдамдықтағы, шекті ағынға дейінгі шамадағы шығымды өлшеу электр сигналмен калибрлеу арқылы газдың массалық шығымын жылулық түрлендіру әдісімен өлшенеді. Түтікшеден шыққан көпіршік шарлардың 30мм3/с дейінгі шекті ағымының шығу интервалы анықталады. Үлкен көлемдегі мембрананы пайдаланудың артықшылығы, мембарананың сипаттамасы мен оның жұмыс жасау ресурсын және ұлғаю кезіндегі деформациясын анықтауға мүмкіндік береді. Жасалған сутегі өткізгіштікті анықтайтын қондырғы 650°С температураға және 10 Бар дейін жұмыс жасауы жазылған. Құрылғы мынадай бөлшектерден тұрады: пеш, реторта, мембарананы жылыту ұстағышы, газ тәрізді булы конверсия модулі және қауіпсіздік жүйесі. Қондырғы әмбебап болып жасалған. Онда таза сутегі және басқа газ қоспаларын қолданып, изотермиялық температура жағдайында еркін және циклді түрде өзгерте отырып сутегі өткізгіштікті анықтауға болады. Бұл қондырғыда мембрананы бекіткішке, бекіткішті камераға орнату үшін қолайлы жағдай жасалған. Ұсынылған қондырғының жұмыс жасау реті келтірілген. |
Түйінді сөздер: | сутегіөткізгіштік, әдістеме, өлшеу, қондырғы, жұқа мембрана |
Библиографический список |
1 Miller C.L., Cicero D.C., Ackiewicz M. Hydrogen from Coal Program: Research Development and Demonstration Plan for the Period 2007 Through 2016. – Washington: The United States Department of Energy, National Energy Technology Laboratory, 2007 – P.225. 2 Alimov V.N., Busnyuk A.O., Notkin M.E,. Peredistov E.Yu,. Livshits A.I. Hydrogen transport through V–Pd alloy membranes: Hydrogen solution, permeation and diffusion // Journal of Membrane Science. – 2015. – V. 481 – P. 54–62. 3 Beckman I. N., Romanenko O. G., Tajibaeva I. L., Shestakov V. P. Complex investigation of gas diffusion processes in vacuum technology materials. 1.automatically-controlled plant for study of hydrogen permeability of metals with simultaneous diagnostics of membrane material // Vacuum Physical and Technology. – 1993. – V. 1. – N1. – P. 43–51. 4 Бекман И.Н., Габис И.Е., Компаниец Т.Н, Курдюмов А.А., Мясников В.Н. Исследование водородопроницаемости в технологии производства изделий электронной техники – М: ЦНИИ, 1985. – Cер. 7. Вып. 1. – С. 66. 5 Бекман И.Н. Сорбционный метод. // Радиохимия. – 1983. –Т.25. – № 2. – С. 252-261. 6 Бекман И.Н., Швыряев А.А. Десорбционный метод // Радиохимия. – 1987. – Т.29. № 3. – С. 377–384. 7 И.Н.Бекман. Авторадиографический вариант метода проницаемости // Радиохимия. –1981. –Т. 23. № 5. – С. 760–766. 8 Beckman I.N., Balek V. Diagnostics of gas separated membranes using inert gas probe methods // Internation. Cong. on membrane and membrane processes: Proceedings of the cong. – Tokyo, Japan, 1987. – P. 524. 9 Брусенцов В.П, Куранов В.В., Брусенцов А.В. Исследование водородопроницаемости некоторых материалов твердооксидных топливных элементов. Твердооксидные топливные элементы. – Снежинск: РФЯЦ – ВНИИТФ, 2003. – С. 223–232 10 Гордиенко Ю.Н., Кульсаров Т.В., Заурбекова Ж.А., Понкратов Ю.В., Гныря В.С., Никитенков Н.Н. Применение метода водородопроницаемости в реакторных экспериментах по исследованию взаимодействия изотопов водорода с конструкционными материалами // Известия Томского политехнического университета. –2014. –Т. 324. № 2. – C. 149–162. 11 Peachey N.M., Snow R.C., Dye R.C. Composite Pd/Ta metal membranes for hydrogen separation // Journal of Membrane Science. –1996. – № 11. – P. 123-133. 12 Dolan M.D. Non-Pd BCC alloy membranes for industrial hydrogen separation // Journal of Membrane Science. – 2010. – N 362. – Р. 12–28. 13 Газоснабжение для технолгического и аналитического оборудования. http://www.eltochpribor.ru/pdf/Cat2011_0202_MFC.pdf (дата обращения: 04.05.2017). 14 Колачев. Б.А. Водородная хрупкость металлов. – М.: Металлургия, 1985. – C. 215. |
Электрохимиялық процесстерді зерттеу
Тақырыбы | ӨҢДЕЛУІ ҚИЫН КЕНДЕРДІ КҮКІРТ–ГРАФИТ ЭЛЕКТРОДЫН ПАЙДАЛАНЫП ЭЛЕКТРОХИМИЯЛЫҚ ШАЙМАЛАУ |
Авторлар | Беркінбаева А. Н., Досымбаева З. Д., Шәріпов Р. Х., Жексембиева Б. Т. (Алматы) |
Информация об авторах | Қазақстан-Британ техникалық университеті, келешегі зор материалдар мен технологиялар зертханасы, Алматы, Қазақстан Беркинбаева А.Н., т.ғ.к, зертхана менгерушісі., e-mail: ainur_kbk@mail.ru Досымбаева З.Д., ғылыми қызметкер Шарипов Р.Х., кіші ғылыми қызметкер, докторант, e-mail: freedom.k@mail.ru Қазақ ұлттық әйелдер педгогикалық университеті, Алматы, Қазақстан Жексембиева Б. Т., магистр, оқытушы |
Түйіндеме | Мақалада шаймалау агенті ретінде күкірт-графит материалын пайдалана отырып, өңделуі қиын сульфидті кендерден түсті және бағалы металдар бөліп алу мақсатында жүргізілген зерттеу нәтижелері ұсынылады. Бұл үшін құрамынды 65 % күкірт бар күкірт-графит электроды жасалды. Натрий гидроксиді ерітіндісінде күкірт-графит электродын анодтық поляризация нәтижесінде сульфидті кендерден алтын таңдамалы түрде ашылуына ықпал ететіндігі анықталды. Ал, түсті металдар мыс, марганец, хром, мырыш елеусіз мөлшерде ерітіндіге өтеді. Оңтайлы технологиялық параметрлері анықталды: ток тығыздығы i - 180 А/м2, натрий гидроксиді концентрациясы - 1,0 М - 2.0 M, араластыру жылдамдығы 480 айн./мин. Күкірт-графит электродын катодтық поляризациялау кезінде ерітіндіге алтын, мыс, марганец, хром және мырыш жаксы өтеді. Осылайша, натрий гидроксиді ерітіндісінде күкірт-графит электрод қатысында шаймалау реагенттер алуға және кеннен түсті және асыл металдарды ерітуді бір реакторда жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, пайдалану күкірт-графит электроды бір реакторда металлдарды сатылап шаймалауға мүмкіндік береді. Алдымен, күкірт-графит электродын анодтық поляризацияда алтынның еруі жүреді. Алтынмен байытылған ерітіндіні жаңа натрий гидроксиді ерітіндісімен ауыстырғаннан кейін, күкірт-графит электродын катодтық поляризациялай отырып түсті металдарды (мыс, марганец, хром, мырыш) ерітіндіге өткізуге болады. Электрошаймалау технологиялық процестерді төмен температурада жоғары тиімділікпен жүзеге асырылатындықтан, энергия және қымбат реагенттер үнемдеуге мүмкіндік береді. |
Түйінді сөздер: | электрохимиялық шаймалау, бағалы және түсті металлдар, электрод, еру дәрежесі |
Библиография тізімі | 1 Чантурия В.А., Федоров А.А., Чекушина Т.В., Зверев И.В., Зубенко А.В. Электрохимическая интенсификация процесса вскрытия упорных золотосодержащих руд // Горный журнал. – 1997. – №10. – С.51-55. 2 Яшина Г.М., Ситникова Н.К. Костарева М.А. Изыскание нетоксичных растворителей для выщелачивания благородных металлов из некондиционных руд // Цветная металлургия. – 1992. – № 6. – С. 35-39. 3 Чантурия В.А., Федоров А.А., Бунин И.Ж., Чекушина Т.В., Зубенко А.В. Изменение структурного состояния поверхности пирита и арсенопирита при электрохимическом вскрытии упорных золотосодержащих руд // Горный журнал. – 2000.– №2. – С.24-27. 4 Щепотьев Ю.М., Куторин В.И., Натощинский В.И., Седельникова Г.В., Стефанович В.В. Минеральное сырье. Золото. Справочник. – М.: Геоинформатика, 1998. – 210 с. 5 Aylmore M.G., Muir D.M. Thiosulfate leaching of gold // Minerals Engineering. – 2001. – №14. – Р.135-174. 6 Радомская В.И. Лосева О.В. Радомский С.М. Применение тиомочевины для концентрирования золота из вторичного сырья // Вестник ДВО РАН. –2004. – №1. – С.80–86. 7 Медков М.А., Крысенко Г.Ф., Эпов Д.Г., Юдаков А.А. Переработка техногенного золотосодержащего сырья // Вестник ДВО РАН. –2010. – № 5. – С.75–79. 8 Патент № 17771 РК. Способ изготовления серо-графитового электрода / Баешов А.Б., Мамырбекова А., Омарова А.К. Баешова С. А., Капсалямов Б. А.; опубл. 09.03.04, бюл. № 9. |
Минералды шикізаттан беорганикалық материалдарды алу
Название | БЕНТОНИТ САЗ БАЛШЫҚТАРЫ МЕН МИНЕРАЛДЫ ТАЛШЫҚТАР ӨНДІРІСІНІҢ ҚАЛДЫҚТАРЫНЫҢ НЕГІЗІНДЕГІ НАНОҚҰРЫЛЫМДЫ КОМПЛЕКСТІ СОРБЕНТПЕН ХРОМ(VI) ИОНДАРЫНЫҢ СОРБЦИЯСЫ |
Авторы | Адрышев А. К., Серая Н. В., Даумова Г. К., Хайруллина А. А., Байгазинов Д. Т. (Өскемен) |
Информация об авторах |
Д.Серикбаев атындағы Шығыс Қазақстанн мемлекеттік техникалық университеті, “Қауіпсіздік пен қоршаған ортаны қорғау ” кафедрасы, Өскемен, Қазақстан Адрышев А. К., техника ғылымдарының докторы,профессор Серая Н.В., химия ғылымдарының кандидаты, “Химия, металлургия және кен байыту ” кафедрасының доценті e-mail: NSeraya@mail.ru Даумова Г. К., кандидат технических наук, доцент кафедры Хайруллина А. А., кандидат технических наук, доцент кафедры «Строительство» Байгазинов Д. Т., , магистр, кафедра оқытушысы
|
Реферат | Өндірістік кәсіпорындарда хром (VI) иондарынан ағынды сулардың мәселесін шешу үшін микрокеуектілікке, жоғары дисперсиялыққа және үлкен сорбциялық сыйымдылыққа ие Таған кен орнының бентонит саз балшықтары мен минералды талшықтар өндірісінің қалдықтарының негізінде жаңа наноқұрылымды комлексті сорбентті (НҚКС) қолданудың тиімділігі жоғары, аз қалдықты және қолжетімді сорбциялық технологиясы ұсынылады. Механикалық белсендіру жоғары дамыған бет және наноқұрылымды бөлшектері бар комплексті сорбентті алуға мүмкіндік беретінін экспериментальды түрде анықталды. Мұнда механикалық диспергация үшін қолайлы жағдайлар су және ұнтақтаудың интенсификаторы – минералды талшықтар өндірісінің қалдықтарының болуымен жасалады. Модельді ертітінділерден хром (VI) иондарының (С(Сr(VI))=0,5-1,5 мг/дм3) сорбциясын зерттеудің нәтижелері бойынша наноқұрылымды комлексті сорбент хром (VI) иондарынан жоғары тиімділікті қамтамасыз етеді; статикалық жағдайдағы сорбция үлкен жылдамдықпен бастапқы 30 минутта өтеді, комплексті сорбентте хром (VI) иондары үшін сорбцияның тепе-теңдік мәні ~ 0,5 сағат ішінде оның шекті шамасынан орта есеппен 96–99% құрайды. Сұйық фаза үшін тұрақты температурада сорбциялық көрсеткіштің сорбцияланатын компоненттің концентрациясынан тәуелділігін сипаттайтын сорбцияның изотермасынан бентонит саз балшықтары мен минералды талшықтар өндірісінің қалдықтарының негізіндегі жаңа наноқұрылымды комлексті сорбенттің сорбциялық қасиеттері және ондағы хром (VI) иондарының адсорбциялық сипаты туралы негізгі мәліметтер алынған. Наноқұрылымды комлексті сорбент өндірістік кәсіпорындарпдың ағынды суларын хром (VI) иондарынан тазалаудың мәселелерін шешу үшін қолданылуы мүмкін. |
Түйін сөздер: | наноқұрылымды комлексті сорбент, бентонит саз балшықтары, минералды талшықтар өндірісінің қалдықтары, сорбция, хром иондары. |
Библиографический список |
1 Смирнов А.Д. Сорбционная очистка воды. – М.: Химия, 1982. – 168 с. 2 Лебедев И.А., Комарова Л.Ф. Совершенствование систем чистки воды с использованием перспективных фильтровальных материалов.// Природные и интеллектуальные ресурсы Сибири (СИБРЕСУРС-9-2003): докл. 9-ой Междунар. научно-практич. конф. – Томск, Россия, 2003. – С. 52–54. 3 Лебедев И.А., Комарова Л.Ф., Кондратюк Е.В. Очистка железосодержащих вод фильтрованием через волокнистые материалы. // Ползуновский вестник. Общая и прикладная химия. Экология. – 2004. – № 4, – С.171-176. 4 Инновац. пат. 29595 РК. Способ получения фильтровально-сорбционного материала / Даумова Г.К., Адрышев А.К., Хайруллина А.А., Лопухов Ю.В.; опубл. 16.03.2015, бюл. №3. 5 Адрышев А.К., Серая Н.В., Хайруллина А.А., Даумова Г.К. Экологические аспекты использования комплексных сорбентов в очистке сточных вод. // Вестник КазНУ им. Аль-Фараби – 2015. – № 3 (45). – С. 54-60. 6 Межгосударственный стандарт ГОСТ 31956-2012. Вода. Методы определения содержания хрома (VI) и общего хрома (ISO 9174:1998, MOD; ISO 11083:1994, MOD; ISO 18412:2005, MOD). – М: Стандартинформ, 2014 – 42 с. 7. Sing K.S.W., Everett D.H., Haul R.A.W., Moscou L., Pierotti R.A., Rouquérol J., Siemieniewska T. Reporting physic sorption data for gas/solid systems with special reference to the determination of surface area and porosity // Pure Appl. Chem. – 1985. – Vol. 57. – P. 603-619. |
Өнеркәсіп қалдықтарын пайдалану
Тақырыбы | ТУВАНЫҢ БАЛШЫҒЫМЕН ХОВУ-АКСЫ ҮЙІНДІЛІРЕНІҢ ДЕАРСИНИЗАцИЯЛАНҒАН ШЛАМ ЖӘНЕ ҚОҚЫМДАРЫНЫҢ ҚОСПАЛАРЫН КҮЙДІРГЕНДЕГІ ӘРЕКЕТІ |
Авторлар | Копылов Н. И., Солотчина Э. П., Шоева Т. Е. (Новосибирск, Ресей) |
Авторлар туралы мәлімет |
Ресей ғылым академиясының қатты дене мен механобелсендету институты, интеркаляциылқ және механохимиялық реакция зертханасы, Новосибирск, Ресей Копылов Н. И., техника ғылымның докторы, жетекші ғылыми қызметкер, e-mail: kolyubov@narod.ru В.С.Соболев атындағы геология және минералогоия институты, аналитикалық бөлім, Новосибирск, Ресей Солотчина Э. П., геология-минералогия ғлымдарының докторы, жетекші ғылыми қызметкер Новосибирс мемлекеттік архитектура-құрылыс университеты (Сибстрин) Шоева Т. Е, техника ғылымдарының кандидаты, құрылыс материалдар кафедрасының доценты |
Түйіндеме | Мақалада Туваның Красноярск және Сукпакск кенорындары балшықтарының Хову-Аксы үйінді шламымен және оның деарсинизацияланған қоқымдарымен қоспасындағы фазалық өзгерістердің мәліметтері келтірілген. Балшықпен қоқым қоспасын қыздырғанда фазалық өзгерістер – әртүрлі ылғалдар шығарылатын силикаттардың кезең-кезеңімен айырылу нәтежесінде, сондай-ақ карбонаттардың СО2 возгонымен айырылу есебінен болатыны көрсетілген. Бұл ретте белсенді аморфты оксидтер босатылады, олар жоғары температурада шпинел, муллит, плагиоклаза түріндегі құрылымдарды түзүге икемді келеді. Красноярск балшығының бастапқы құрамының Сукпакск балшығынан біршама айырмашылығы оның технологиялық қасиеттерінің артуына мүмкіндік тудырады. Деарсинизация қоқымында силикат құрамдастарымен қатар натрий-магнийлі силикат болады, ол түзілетін көп компонентті жүйеде жеңіл балқитын құрылымдардың түзілуіне себепкер болады. Қоқымда іс жүзінде күшән (мышьяк) болмайды, бұл оны әртүрлі құрылыс материалдары мен керамикалық бұйымдарды жасауға бастапқы техногенді шикізат ретінде қолдануға мүмкіндік береді. Шламның құрамында вивианит тобының күшәнді қосылысы – парасимплезит Fe3(AsO4)∙8H2O болатыны анықталды, ол қоспалар қыздырылғанда айырылып және СаО-мен жаңа қосылыс – джонбраумит Ca5(AsO4)3(OH) түзеді. Шламда бұл қосылыстың мөлшері жоғары (~13 %) болса, соңғыны керамика өндірісінде қолдану үшін арнайы зерттеулерді жүргізгеннен кейін ғана рұқсат берілуі мүмкін. |
Түйінді сөздер: | балшық, шлам, деарсенизация қоқымы, термиялық талдау, рентгенфазалық талдау, силикаттар, алюмосиликаттар, аморфты оксидтер |
Библиография тізімі |
1 Bol`shaya Sovetskaya ehntsiklopediya (Large Soviet Encyclopedia). Moscow: Sovetskaya ehntsiklopediya. 1957. 4. 542. (in Russ.) 2 Strogov M., Broshe P., Ozias D. Yakutiya (Yakutia). Moscow: Avangard, 2003. 128. (in Russ.) 3 Kara-Sal B.K. Keramicheskie ctroitel`nye materialy, poluchaemye obzhigom pri ponizhennom davlenii.(Ceramic construction materials manufactured by roasting at reduced pressure): avtoref. dis.…dokt. tekhn. Nauk (Abstract of thesis for…Dr. tech. sci.) / SibSTRIN. Novosibirsk. 2007, 36. (in Russ.) 4 Kara-Sal B.K. Prognozirovanie tekhnologicheskikh svojstv ceramicheskikh mass na osnove khimico-mineralogicheskikh osobennostej glinistykh porod (Prediction of technological properties of ceramic mass relying on chemical and mineralogical features of clay rocks). Estestvennye i tekhnicheskie nauki. = Natural and Technical Sciences. 2009. 1. 371-375. (in Russ.) 5 Kara-Sal B.K., Irgit M.S., Kaminskuj Yu.D. Keramicheskij material na osnove othodov kobal`tovogo konzentrata.(Ceramic material based on the wastes of cobalt concentrate). Tekhnika i tekhnologiya = Technics and technology. 2005. 5. .63-66. (in Russ.) 6 Kara-Sal B.R., Ondar Eh. Eh., Sat K.L. Keramicheskij material na osnove otkhodov izvlecheniya kobal`tovogo konzentrata.(Ceramic material based on the wfstes after the exteaction of cobalt concentrate). Herald of High Schools. Building = Izvestiya vuzov. Stroitel`stvo. 2009. 8. 32-35. (in Russ.) 7 Atlas of thermoanalytical curves. London, New-York, Budapest: Akademiai Kiado. 1974. 1-5. 579. (in Eng.) 8 Kulikov B.F., Zuev V.V., Vajnshenker I.A., Mitencov G.A. Mineralogicheskij spravochnic tehnjkologa-obogatitelya. (Mineralogical Hanbook for Technologists in enrichment). Leningrad: Nedra. 1985. 264. (in Russ.) 9 Betekhtin A.G. Mineralogiya (Mineralogy) Moscow: Geol. Literature. 1950. 956. (in Russ.) 10 Gorshkov A.A. Termografiya Stroitel`nykh materialov (Thermography of construction materials). Moscow: Literature on construction. 1968. 237. (in Russ.) 11 Pashrevich L.A., Bronevoj V.A., Kraus I.P. Termografiya productov glinozemnogo proizvodsnva (Thermography of the products of aluminous works). Moscow: Metallurgy. 1983. 129. (in Russ.) 12 Godovicov A.A. Mineralogiya (Mineralogy). Moscow: Nedra. 1983. 647. 13 Ivanova V.P., Kasatov B.K., Krasavina T.N., Rozinova E.L. Termizeskij analiz mineralov i gornyh porod (Thermal analysis of minerals and rocks). Leningrad: Nedra. 1974. 399. (in Russ.) |