Пайдалы қазбаларды байыту
Тақырыбы | Техногенді шикізаттарды өңдеуде полифункционалдық флотореагенттерді колдану. |
Авторлар | Семушкина Л.В., Тұрысбеков Д.К., Түсіпбаев Н.К., Сатылғанова С.Б., Мұқанова А.А. |
Авторлар туралы мәлімет | АҚ “Жеру туралы ғылымдар, металлургия және кен байыту институты”, флотореагенттер мен байыту зертханасы, Алматы Семушкина Л.В., техника ғылымдарының кандидаты, жетекші ғылыми қызметкер, syomushkina.lara@mail.ru, Турысбеков Д.К. , техника ғылымдарының кандидаты, аға ғылыми қызметкер Тусупбаев Н.К., техника ғылымдарының докторы, зертхана менгерушісі Сатылганова С.Б., кіші ғылыми қызметкер Муханова А.А.,кіші ғылыми қызметкер |
Түйіндеме | Жезқазған фабрикасындағы қалдыктарға (Қазақстан) түрлендірілген полуфункционалдық флотореагеттерді колдана отырып, байытылған флотациялык калдықтарды өндудегі мүмкіншіліктер қарастырылды. Түрленділген полуфункционалдық жинағыштар, композиционды аэрофлот, ТС-1000 және бутил ксантогенатының коспасынан тұрады. Реагенттердің катынасы 1:1:3 құрайды. ¥сынылып отырған флотореагенттің артықшылығы, оның құрамы екі полярлы топтан және ұзын көмірсутек радикалынан тұрады. Бұндай құрылым флотациялық уүрдістегі суда екі түрлі рөл аткарады: біріншіден, жинағыш, яғни минерал бетіндек адсорбцияланады да, полярлы топтармен мостик түрдегі металлдыкешен құрайды, ал екіншіден, аполярлы радикалдары шламданған пайдалы компоненттерді флокуляциялаи отырып флотация үрдісінің қарқынды жүруіне себебш тигізеді. Түрлендірілген полуфункционалдық флотореагенттерді колдана отырып, Жезказған байыту фабрикасындағы байытылған флотациялық қалдықтарды өндеудегі мүмкіншіліктер бойынша зерттеу жұмыстары жүргізілді. Жезказған байыту фабрикасындағы байытылған флотациялық қалдыктардың сұлбасы: қайтадан ұнтактау, негізгі, бақылау және тазаланбаған мыс концентратының үш тазалау флотациясынан тұрады. Жезказған қалдыктарының флотациясына бутилді ксантогенатпен салыстыра отырып, түрленд1рілген реагентті аз шығынмен колданғанда, тазаланбаған мыс концентраты алынды, ондағы мыстың үлесі 13,0% болғанда, бөліп алу дәрежесі 80,22%. Базалык технологиямен салыстырғанда, тазаланбаған концентраттағы мыстың үлесі 5,1 %, ал, бөліп алу дәрежесі – 31,4% жоғарлады. |
Түйінді сөздер | флотациялык қалдықтар, қайтадан ұнтақтау, бөлу дәрежесі, полуфункционалдық реагент, флотация, мыс концентраты. |
Библиография тізімі |
|
Тақырыбы | ЭНЕРГЕТИКАЛЫҚ ӘРКЕТТЕРДІҢ НЕГІЗІНДІ ФЛОТАЦИЯЛЫҚ РЕАГЕНТТЕРДІ ТҮРЛЕНДІРЕТІН АППАРАТ |
Авторлар | Шаутенов М.Р., Айтулова А.Н. |
Авторлар туралы мәлімет | Қ.И.Сәтбаев атындағы ҚазҰТУ «Металлургия благородных металлов и обогащение полезных ископаемых», Алматы Шаутенов М.Р., техника ғылымдарының кандидаты, зертхана менгерушісі, shautenov_m@mail.ru Айтулова А.Н., магистрант |
Түйіндеме | Флотациялық реагенттерді энергетикалық әсерлер негізінде модификациялаумен, оларды флотациялық байытуда технологиялық қасиеттерін жоғарлауға арналған аппарат жасалынды. Аталған энергетикалық әсерлердің бірге қолдануын себебі, олардың жеке әсерін біріктіріп күшейту. Реагенттердің элеткрхимиялық өңделуін тиімді жүргізу үшін, олардың ерітінділерін қарқынджы түрде араластыру қажет, соның негізінде өнделетін реагенттердің иондарды элеткродттардың бетіне жету және жаңадан пайда болған өнімдердің ерітінді көлеміне қайтарылу ы асады. Мұнда ең негізгісі, ол жұмысшы электродтардың беттерін пассивациялауідан сақтау болады, оны ультрадыбыс тербелісін қолданумен атқарады. Аппараттың жұмыс істеу әрекеті келтірілген. Аппараттың сұйық фазаларды аралас өңдеудегі техникалық параметрлері анықталды: ультрадыбыс тербелістерінің жиілігі – 2-40 кГц; ультрадыбыс өpiciнің қарқындылығы – 0,2-0,4 Вт/см2; жұмысшы электродтардың бет ауданы – 1,45-10~2м2; ток тығыздығы – 140-220 А/м2; жұмысшы сұйқтың аппаратқа кірердегі кысымы – 0,2-0,4 мПа; аппараттың өнімділігі – 0,8-10 M3/caғ. Аталған өңдеу әдістері, бұрын өндірісте өздерінің жоғары тығыздығынан немесе суда ерімейтін қасиеттерінен, реагент ретінде қолданыс таппаған заттарды кен байытуда қолдануға мүмкіндік береді. Қорғасын-мырыш кенін флотациялық байытуда ультрадыбыс және электрхимиялық аралас өндеумен алынған ксантогенат epітіндісін қолданудың нәтижелері келтірілген. Қорғасын мен мырыштың кеннен бөлініп алу дәрежесі, өңделмеген реагентті қолданумен салыстырғанда, кезегімен 3,52 жэне 2,82 % өскені дәлелденді, сондай-ак, алынған концентраттардың сапалары да жоғарлады және қалдықтарда қорғасынның мырыштың үлестері төмендеді. ¥сынылған өңдеу әдістері және оны атқаратын аппарат әртүрлі кендерді флотациялық байытуда реагент ретінде қолдануға болатыны анықталды |
Түйінді сөздер | флотация, реагенттер, модификациялау, ультрадыбыстык, әсер, электрохимиялық әсер, аппарат, қондырғы. |
Библиография тізімі |
|
Металлургия
Тақырыбы | МЕТАЛДЫҢ КӨМІРТЕКТЕНУІН ШЕКТЕУ АРҚЫЛЫ “КЕН-БОЛАТ” ҮРДІСІН ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ МҮМКІНШІЛІГІ ТУРАЛЫ |
Авторлар | Алтыбаева Д.Х., Тлеугабулов С.М. (Алматы) |
Авторлар туралы мәлімет | Қ.И.Сәтбаев атындағы ҚазҰТУ, «Түсті металдар металлургиясы» кафедрасы, Алматы Алтыбаева Д.Х., докторант, didishka_88@mail.ru Тлеугабулов С.М., техника ғылымдарының докторы, профессор |
Түйіндеме | Шойынды редукциялық балқытуға, соның ішіндң көміртектенген металдарды домна сыртында балқытуға және болатты тотықтыра балқытуға негізделген темір мен болат металлургиясындағы екі сатылы үрдіс индустрияның негізі болып табылады. Өндірістің бірінші, екінші сатылары да қазіргі кездегі жағдайларда металлургиялық кешеннің орасан зор белімшелерін салу арқылы жүзеге асырылады, бұл өте көп күрделі шығындарды және өіндік құны жоғары металл өнімдерін қажет етеді. Бұдан басқа, болатты тотықтыра балқытатын – екінші саты, үрдістің түрі (сипаты) бойынша бірінші сатыға қарама қарсы болады, ce6e6i артық көм1ртектің тотығуымен қатар, барлык, редукцияланған пайдалы металдар да тотығады. Осыған байланысты редукциялық балқыту кезеңінде металдың көміртектенуін азайту мүмкіндіктерін анықтау және осы арқылы болатты бірден алуға қол жеткізу бойынша зерттеулер жургізілді. Жаңа диссоциациялык-адсорбциялық механизм негізінде тікелей қатты көміртегімен темір және ілеспелі металдардың қатты фазалық редукциясын зерттеу методикасы жасалды. Бұрыннан қолданылып келген темірді ыстық редукциялық газбен редукциялау механизм1нен бұл механизмнің айырмашылығы, мұнда кеміртектің артық мөлшерін тузд1рмей оның стихиометриялық шығынын есептеуге және реттеуге мүмкіндік туады. Ypдісті ұйымдастырудың бұл жаңа тәсілі зертханалық қондырғыларда тем1рд1ң, марганецт1ң, хромның негі1нде құрастырылған шикіқұрамды ендеу кезінде, әрбір металдың редукциясына қатты кем1ртектің стихиометриялық шығынын есептеу аркылы апробациядан өтк1з1лд1. Металдардың қатты фазалык редукциясы 600-1200°С аралығында, ары қарай 1550-1600 °С шик1қурамды уздіксіз балқыту арқылы жургізілген тәж1рибелік зерттеулер мен есептеулерд1ң нәтижелері келтірілді. Шикіқұрам құрамының белг1ленген өзгеру аралығында металл құймаларының (кесектер1н1ң) үлгілері алынды, олар марганецпен және хроммен қосындыланған (легірленген) болаттың курамына сәйкес келеді |
Түйінді сөздер | кен, болат, темір шойын, кем1ртек, марганец, хром, тотықсыздану, стехиометриялық құрам. |
Библиография тізім |
|
Название | ФЕРРОСИЛИЦИЙ ЖӘНЕ ІЛЕСПЕ МЕТАЛДАРДЫ ЕРІТІНДІЛЕУДІҢ КИНЕТИКАСЫ |
Авторы | Шевко В.М., Сержанов Г.М., Айткулов Д.К., Утеева Р.А., Каратаева Г.Е. |
Информация об авторе | М. Әуэзов атындағы Оң-түстік Қазақстан мемелекеттік университет, әМеталлургия"" кафедрасы, Шымкент Шевко В.М., техника ғылымдарының докторы, профессор, sunstroke_91@mail.ru Сержанов Г.М., магистр, ғылыми қызметкер Айткулов Д.К., техника ғылымдарының докторы, профессор Утеева Р.А., магистр, кіші ғылыми қызметкер Каратаева Г.Е., техника ғылымының кандидаты, кіші ғылыми қызметкер |
Реферат | Аралас және тотықты мысқұрамдас кендерді байыту кезінде олардың ең төмен флотациялануы тотық- ты минералдар кендерінде хризокола, диоптаза, атакамит сияқты минералдардың өзара өсуімен байла- ныстырылған. Осыған баиланысты осындай категориядағы кендерді қайта өңцеу үшін мысты бөліп алумен қатар, кен емес құрамдардан белгілі бір өнім алуды қамтитын инновациялық технологияны өңдеу қажет. Мақалада Саяқ және Шатыркөл кенорындарының кендердін кешенді өңдеу технологиясын құру бойынша зерттеулердің нәтижелері келтірілген Эксперимент жүргізу нәтижесінде: 1000-1090 °С температурада кальции хлориді қоспасымен хлорлыайдау күйдіруі кезінде 42,5-50,8% мысты құрайтын, 95,8-97% мысты аидауларды бөліп алуға болады: гидрометаллургиялық әдісімен (темірмен цементтеуде) «құрғақ» айдау- ларды қаитаөңдеуде 72,5-82,6 % Си құрамдағы цементтелген мысты алуға мүмкіндік болады; «сулы» әдіспен хлоридтерді ұстауда, ерітірнділерде гидрометаллургиялық әдісті қолданғанда 68-79 % Си құрам- дағы цементтелген мысты алуға мүмкіндік болады; кенді кокс және болатты қиқымдармен араластырып күидірінділерді электрлібалқыту кезінде кремнийдің балқымаға өту дәрежесі 71,4-73 6% құрады (балкы- мадағы кремнийдің құрамы 43,3-44,5% құрайды) |
Түйінді сөздер | қиынбайытылатын кендер, хлорлыайдау күйд1ру, хлорлы айдаулар, цементтелген мыс, ферроқорытпа. |
Библиографический список |
|
Физика-химиялық зерттеулер
Тақырыбы | ЭЛЕКТРОНДЫҚ ЖИЫНДЫДАН ҚАЛАЙЫНЫ ЖӘНЕ ІЛЕСПЕ МЕТАЛДАРДЫ ЕРІТІНДІЛЕУДІҢ КИНЕТИКАСЫ |
Авторлар | Коган В.С., Райхман Г.О. |
Авторлар туралы мәлімет | AllTradeRecyclingLtd компаниясы, research division, Петах Тиква, Израиль Коган В.С., химия ғылымдарының канджидаты, компанияның зерттеу тобының басшысы, Vladimir@atrecycling.com Райхман Г.О., компанияның директоры |
Түйіндеме | Қалайыны және мыс, никель, темір, мырыш, алюминий және қорғасын сияқты ілеспе металдарды электрондық жиындыдан сульфатты-хлоридті ерітінділермен ерітінділеудің термодинамикасы мен кинетикасы зерттелді. Алдын ала үнтақталған компьютерлік жиындыға магниттік бөлгеннен кейін ерітінділеу жүргізілді. Сульфатты-хлоридті ерітіндіде қалайы еріген кездегі гетерогенді үрдістің кинетикасы Яндер теңдеуіне сәйкес жүретіні көрсетілді. Лимиттеуші кезеңге сүйық еріткіштің қатты фаза бөлшектерінің ішінде диффузиялануы жатады. Аррениус теңдеуінің көмегімен активтену энергиясының шамасы есептелді, ол 29,050 кДж/мольді қүрады. Жылдамдық түрақтысының (константасының) ерітінділеуші ерітіндінің температурасы мен қүрамына тәуелділігі негізінде эмпирикалық теңдеу алынды: а=1-[1- (3,62-10″5-^[Н28О4]5,55-[КСІ]1’77-е-29050/ҒіТ)1/2]3 Бүл теңдеу компьютерлік жиындыдан қалайыны ерітінділеу үрдісін модельдеу үшін пайдаланылды. Модельдік және тәжірибелік деректердің негізінде қүрамында 4,0 моль/дм3 Н2804 және 3,2 моль/дм3 КСІ бар сульфатты-хлоридті ерітіндімен компьютерлік жиындыны ерітінділеудің оңтайлы жағдайлары анықталды. Оңтайлы жағдайларда: температура 363 К, өңдеу үзақтығы – 3,5 сағат, сүйық : қатты қатынасы 5:1 болғанда қалайының бөліну дәрежесі 96 болады, мүнда мыс пен никель тек сәйкес 3,6 және 1,6% болғанда ғана ерітіндіге өтеді. |
Түйінді сөздер: | гидрометаллургия, қалайы, компьютерлік жиынды, металдық қалайының еру термодинамикасы мен кинетикасы, Яндер теңдеуі. |
Библиография тізімі |
|
Тақырыбы | АЗОТТЫҢ ГАЗ ТӘРІЗДЕС ОКСИДІНІҢ ДИНАМИКАЛЫҚ ТҰТҚЫРЛЫҒЫНЫҢ ТЕМПЕРАТУРАЛЫҚ ТӘУЕЛДІЛІГІ |
Авторлар | Макашева А.М., Малышев В.П., Бугаева Я.А. |
Авторлар туралы мәлімет | Химико-металлургический институт им. Ж. Абишева, лаборатория «Энтропийно-информационного анализа», Караганда Макашева А.М., докт. техн. наук, главный научный сотрудник Малышев В.П., докт. техн. наук, зав. лабораторией, eia_hmi@mail.ru Бугаева Я.А., лаборант, магистрант Карагандинского государственного технического университета. |
Реферат | Хаотизацияланған бөлшектер тұжырымдамасы мен Больцманның тарату негізінде мақала авторлары- мен газдардың динамикалық тұтқырлығының температуралық тәуелділігінің өсуі құрастырылған. Құрас- тырылған ұлгіде газ тұтқырлығы заттектердің қозғалмалы бөлшектер кұйіндегі үстемелі әсерімен газ тұтқырлығының тұрақталған бөлулерін теңдестіруінен алынған. Болашақта энергияға сыйымды физика- лық бу қазғалысты бөлшектердің, олардағы конденсацияланған денелер қозғалысы немесе газдың еркін ағысына кедергі келтіретін жиі екпіндеріне байланысты осы екпіндердің идеалды созылмалығы емес тұтығу-беріктігі болып келеді, алайда ішкі үйкелісу дерек көздері болып қызмет етеді. Газ тәрізді қалыпта бу қозғалысты бөлшектер біртұтас тұйіспелі қатынасты құрайды. Сондықтан да газ тәрізді қалып ұшін тұтқырлықтың температураға тәуелділігінің негізінде бу қозғалысты бөлшектердің жүйелеріне әсері алынған. Сұйық заттектер үшін динамикалық тұтқырлықтың кластерлі-ассоциатты ұлгілері өз формала- ры бойынша жаңа тендігіне үйлесімді, бірақ температура әсері бойынша қарама-қайшы. Барлық есеп- теулер ұсынылған ұлгі бойынша (I) мен (II) азоттың газ тәрізді оксидінің мысалында иллюстрацияланған. Осы заттектер бойынша ақпараттық және есептік деректердің толықтай келісулері жаңа ұлгінің функци- ональды мінезін көрсетеді. Бірдей бірліктегі сызықсыз жиындық корреляцияның коэффиценті бойынша салыстырудың статистикалық мінездемелерін айқындайды. Екі жағдайда с көрсеткіші ассоциациялық дәрежесіне сай бу тәрізді бөлшектерінің ұлесінің өсуімен тұтқырлықтың ұлғаюының негізіне жатады, құрастырылған ұлгіге сай температураның өсуімен газ тұтқырлығының міндетті өсуімен дәлелдейді. С көрсеткіші температуралық өсудің жаңа теңдіктерінде төмендейді, ол кластерлер мен ассоциаттарға топталған кристалл тәрізді бөлшектердің газ фазасына қосымша әсерімен байланысқан. |
Түйінді сөздер: | Больцманның тарату, хаотизацияланған бөлшектер, динамикалық тұтқырлық, газ, азоттың оксиды |
Библиография тізімі |
|
Тақырыбы | БЕЙТАРАП ОРТАДА МЫШЬЯК БУЛАРЫНЫҢ ДИФФУЗИЯ КОЭФИЦИЕНТІН ЕСЕПТЕУ |
Авторлар | Ниценко А.В. |
Авторлар туралы мәлімет | АҚ «Жер туралы ғылым, металлургия және кен байыту орталығы», вакуумдық үрдістер зертханасы Ниценко А.В., техника ғылыдарының кандидаты, бас ғылыми қызметкер, аlina_nitsenko@gmail.com |
Түйіндеме | Мышьяк қоспалы элементтердің бірі болып келеді, ол металлургиялық шикізаттан алдын ала жоюды талап етеді, өйткені оның бар болғаны технология мен қоршаған ортаға теріс әсер етеді. Оны бөліп алудың әсерлі әдістерінің бірі вакуумда термиялық қайта өңдеу болып табылады. Шикізатты қайта өңдейтін аппаратты жобалау және есептеу үшін масса алмасудың физикалық заңдылықтары жайлы білімі және кинетикалық коэффициенттері жайлы мағлұматтары болу қажет. Сублимациялық үрдістердің газодина- мика зерттеулерінің баспаға шыққандарын қарай отырып барлық айтылған орталардағы мышьяк диффу- зиясының жеткіліксіз зерттелген деген шешімге келдік. Осыған байланысты бізбен ерекше оңтайлы тандау жасалды, ол сынақты мәліметтерді тексеру мен бірге аргонда мышьяк диффузия коэфициентін есептеу әдісін практикалық түрде қолдануға оңтайлы. Аргонда мышьяк буларының диффузия коэффициенттерін есептеу үшін екі әдіс таңдалды: Чипмен-Энског пен Вильке-Ли, ол белгісіз параметрлерде болжамды есептеулер мен шамалы мөлшерде қолодана отырып, сенімділігі жеткілікті мәліметтер алуға мүмкіндік береді. Таңдалған теңдеулер арқылы есептеулер нәтижесінде екеу ара бір-біріне үқсас мәліметтер алын- ды. Осыған қарап таңдалған теңдеулер объективті нәтижелер беретіндігіне сенуге және олар 3,3 кПа-ға дейін вакуумдық жағдайда диффузия коэффициентін есептеуге толықтай жарамды. Температураның көте- рілуімен және қысымның төмендеуімен аргондағы мышьяк буларының диффузия коэффициентінің мәнінің жоғарылайтындығы анықталған. Стационарлы ағымдағы әдіспен есептелген мәліметтердің дәлдігін тексеру мақсатында аргондағы мышьяк буларының диффузия коэффициентінің сынақтық мәні алынды. Атқарылған жүмысқа негізделе отырып, мынадай түжырымға келдік, таңдалған теңдеу қателіктерді игере отырып толығымен аргонда мышьяк буларының диффузия коэфициенттерін есептеуге жарамды, белгісіз өлшем- дерге қосымша есептеулер жүргізуге байланысты үлкен мән берілді. |
Түйінді сөздер: | диффузия коэфициент, мышьяк, аргон, есептеу, қысым, температура. |
Библиографический список |
|
Электрохимиялық үрдістерді зерттеу
Тақырыбы | КӨМІРБАЙЫТУ ҮЙІНДІСІН ЦИКЛДІК ВОЛЬТАМПЕРМЕТРИЯ ӘДІСІМЕН ЕРІТІНДІЛЕУ ҮРДІСІН ЗЕРТТЕУ |
Авторлар | Джамбек А.А., Джамбек О.И., Блайда И.А., Васильева Т.В., Слюсаренко Л.И |
Авторлар туралы мәлімет | И.И. Мечников атындағы Одесса ұлттық университеті, биотехнологиялық ғылыми-оқу орталығы, Одесса, Украина Джамбек А.А., аға ғылыми қызметкер Джамбек О.И., ғылыми қызметкер, odzhambek@gmail.com Блайда И.А., техника ғылымдарының докторы, зертхана менгерушісі Васильева Т.В., биология ғылымдарының кандидаты, бас ғылыми қызметкер Слюсаренко Л.И., ғылыми қызметкер |
Түйіндеме | Мақалада көмір байыту үйіндісінен металдарды минералдық компоненттер ерітінділерімен ерітінділеу үрдісін электрохимиялық зерттеудің нәтижелері келтірілген. Зерттеу нысаны ретінде қүрамында абори- генді бактериялар болуы мүмкін үзақ мерзім аралығында жиналған көмір байытудың қызыл үлгісі алын- ды. Үйіндінің қызыл үлгісінде тотығу дәрежесі әртүрлі Ғе қосылыстары басқа металдармен салыстырған- да едәуір көп болады. Сондықтан темір иондары потенциал анықтағыш болады. Ерітіндідегі Ғе2+ мен Ғе3+ иондары концентрацияларының өзгеруі ерітінділеу үрдісінің жылдамдығын анықтайды. Ғе2+ және Ғе3+ иондары ерітіндіде бірге болғанда олардың концентрациясын анықтау үшін циклдік вольтамперометрия әдісі қолданылды. Әдістің негізі ретінде зерттеліп отырған ерітіндідегі ток шамасының Ғе2+ және Ғе3+ иондары концентрациясына тәуелділігі алынған. Алынған мәліметтердің негізінде Ғе2+ және Ғе3+ иондары концентрациясы мен жүйенің тотығу-тотықсыздану потенциалының (Еһ) ерітінділеу уақытына тәуелділігі анықталды. Зерттеулер металдарды қатты субстраттан минералдық ерітінділермен ерітінділегенде жүйе потенциалының өзгеруі Ғе2+ және Ғе3+ иондары концентрациясы қатынасының өзгеруіне байланысты болатынын көрсетті. Ғе2+<^Ғе3+ тепе-теңдігінің орнау уақыты тотығу-тотықсыздану реакциясының жүру жылдамдығын, яғни ерітінділеу жылдамдығын сипаттайды. Жүйенің тотығу-тотықсыздану потенциалының ерітінділеу уақытына тәелділігінің деректеріне сәйкес Ғе2+<-^Ғе3+ тепе-теңдігі қоректену ортасы үшін 6-тәу- лікте, ал 0,1 н Н2304 үшін 12-тәулікте орнайды. Сірә, қоректену ортасының қүрамына кіретін Ғе2+ ионда- рының қатысуында темірді ерітінділеу үрдісінің жылдамдығы артатын болуы керек. |
Түйінді сөздер: | көмір байытудың жыныстық үйінділері, ерітінділеу, циклдік вольтамперометрия, темір иондары |
Библиография тізімі |
|
Өнеркәсіп қалдықтарын пайдалану
Тақырыбы | АСЫЛ МЕТАЛДАРДЫ АЛУ АРҚЫЛЫ ТЕХНОГЕНДІ ҚАЛДЫҚТАРДЫ КӘДЕГЕ ЖАРАТУ МӘСЕЛЕЛЕРІН ШЕШУДЕ БИОГИДРОМЕТАЛЛУРГИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ҚОЛДАНУ |
Авторлар | Васильева Т.В., Блайда И.А., Васильева Н.Ю., Хитрич В.Ф., Бродяженко Т.А. |
Авторлар туралы мәлімет | И.И. Мечников атындағы Одесса ұлттық университет, биотехнологиялық ғылыми-оқу орталығы, Одесса, Украина Васильева Т.В., биология ғылымдарының кандидаты, бас ғылыми қызметкер Блайда И.А., техника ғылымдарының кандидаты, зертхана менгерушісі, iblayda@ukr.net Васильева Н.Ю., биология ғылымдарының кандидаты, бас ғылыми қызметкер Хитрич В.Ф., ғылыми қызметкер Бродяженко Т.А., Студент |
Реферат |
Мақалада көмір байытатын және энергетика кәсіпорындарының техногенді қалдықтарынан бөлектен- ген ацидофилді хемолитотрофты бактериялар өсірінділерін кешенді зерттеудің қорытындылары келтіріл- ген. Жұмысты орындау кезінде классикалық микробиологиялық және химиялық зерттеу әдістері пайда- ланылды. 6 бөлектенген және таңдап алынған өсірінділердің негізгі биологиялық қасиеттері зерттелді, олар: автотрофты және миксотрофты өсу ерекшеліктері, әртүрлі энергия көздеріне қарым-қатынасы, техногенді қалдықтардан металдарды ерітінділеу қабілеттілігі. Жаңадан бөлектенген өсірінділердің бұрынғы табиғи сульфидті оймалардан алынған және әдебиеттік дереккездерде жазылған өсірінділерге ұқса- стығы анықталды. Мақалада темір мен тиосульфаттың ацидофилді хемолитотрофты бактериялармен бактериалды-химиялы* тотығуының мұмкін болатын механизмі баяндалған. Зерттелген өсірінділер әртұрлі филогенетикалық алшақ топтарға – АсШһіоЬасіІІиз текті грамтеріс бактерияларға және Suflobacillus текті грамоң бактерияларға жатады. Бактериялардың зерттелген өсірінділері ұшін ЦОФ Львовск-Волынск көмір бассейнінің жыныстық үйінділерінен және Ладыжинск ЖЭС-ында жағылған көмірдің алып кететін кұлде- рінен металдарды бөліп алудың тиімділігі жоғары болатыны көрсетілді. Көмір байытудың және энергети- каның қалдықтарынан бөлектенген А.зр. МФІл/37 және А.зр. МФІ_асІ27 мезофилді штамдары кұкіртті, оның тотықсызданған қосылыстарын және екі валентті темірді тотықтырады. Басқа екеуі – А.зр. МФЬу69 және А.зр. МФЬасІ73 темірді энергия көзі ретінде пайдаланбайды. Пайдаланатын энергия көзіне тәуелсіз бұл штамдар жоғары ерітінділейтін белсенділігімен ерекшеленеді: сирек металдар – германий мен галлийдің бөліну тиімділігі сәйкес 79,8-86,9 және 70,33-83,0 % құрайды. Апынған нәтижелерді салыстырмалы тұрде жасаған талдау қорытындысы – бөліну көзіне қарамай ең белсенді З.зр. УТФЬуЗб және З.зр. УТФЬасІ29 орташа термофилді штамдар болатынын айғақтайды. |
Түйінді сөздер: | көмір байытудың жыныстық ұйінділері, алып кететін кұл, бактериалды ерітінділеу, мезофилді, орташа термофилді хемолитотрофты бактериялар, германий, галлий, уытты металдар |
Библиография тізімі |
|
Тақырыбы | ЭЛЕКТРОНДЫ ЖИЫНДЫНЫ ФИЗИКА-МЕХАНИКАЛЫҚ ЖОЛМЕН КӘДЕГЕ ЖАРАТҚАНДА ЖӘНЕ ГИДРОМЕТАЛЛУРГИЯЛЫҚ САПАЛАНДЫРҒАНДА МЕТАЛҚҰРАМДЫ ЖӘНЕ БЕЙМЕТАЛДЫҚ ПАЙДАЛЫ КОМПОНЕТТЕРДІҢ ӘРЕКЕТІ |
Авторлар | Коган В.С., Райхман Г.О. |
Авторлар туралы мәлімет | AllTradeRecyclingLtd компаниясы, research division, Петах Тиква, Израиль Коган В.С., химия ғылымдарының кандидаты, компанияның зерттеу тобының басшысы, Vladimir@atrecycling.com Райхман Г.О., компания директоры |
Түйіндеме |
Ұсынылып отырған жұмыста UHTHA Recycling technik GmbH компаниясының бөлшектенген (демонтаж- далған) (ЕSRA-Recycling Plant) электрондық құрал-жабдығын қайта өңдеу үшін пайдаланылған физика- механикалық байыту қондырғысын өнеркәсіптік тестілеу қорытындылары келтірілген. Электрондық құрал- жабдықтың қалдықтарын кәдеге жарату үрдісінде ферро-магниттік материалдардың, болаттың, алюми- нийдің, танталдың, мыстың, қалайының, асыл металдардың (алтын, күміс, палладий, платина) және пластиктің үлестірімдері зерттелді. Келтірілген қондырғы келесі тауарлы концентраттарды алуға мүмкіндік береді: бөліну дәрежесі 78,6% құрамында 84-92% Ғе бар темір концентратын, бөліну дәрежесі 62,3% құрамында 86-89 % АІ бар алюминий концентраты, бөліну дәрежесі 34,8 % құрамы 86-91 % магниттелме- ген өнім ретінде әртүрлі пластик сорттары, бөліну дәрежесі 68,8% құрамында 68-72% мыс бар мыс концентраты, бөліну дәрежесі 58,6% құрамында 36% Та бар танталдық өнім, орташа құрамы салмақтық % бойынша: 18-22 Сu, 1-3 АІ, 5-6 Sn, 2-4Ni, 1-3 Zn, 7-8 Ғе, 1-3 РЬ, 0,12-0,18 Аg, 0,012-0,016 Аu, 0,004-0,006 Рd, 0,001-0,004 Рt тұратын РСВ (РCB) концентраты. Қалғандары – пластик, керамика және рәзеңке. Қалайыны қосымша тауарлы өнімге бөліп алу мақсатында осы концентратты гидрометал- лургиялық сапаландыру мүмкіндігі зерттелді. Гидрометаллургиялық өңдеу нәтижесінде құрамындағы ме- талдың мөлшері 97% болғанда қалайының металдық ұнтаққа бөліну дәрежесі 89% құрады. |
Түйінді сөздер: | физика-механикалық байыту қондырғысы, электрондық жиынды, ұнтақтау, магниттік бөлу, Есісіу Сиггепі зерагайоп, оптикалық бөлу, гидрометаллургиялық сапаландыру. |
Библиография тізімі |
|