Тақырыбы: Каолинитті саздар Қазақстан Республикасының алюминий саласы үшін шикізат көзі
Авторлар: Кенжалиев Б.К., Имангалиева Л.М., Манапова А.И., Азлан М.Н.
Түйіндеме: Қазақстан Республикасында сазбалшықты алудың қосымша көзі каолинитті саздар болуы мүмкін. Алексеев каолинит кен орны ең перспективалы болып табылады. Жоғары сапалы каолинит және кварцит өнімдерін алу үшін байытудың арнайы әдістерін жүзеге асыру қажет, өйткені каолиниттерді гравитациялық байытудың стандартты әдістерін қолданған кезде қанағаттанарлық нәтижелерге қол жеткізілген жоқ. Жұмыста Алексеев кен орнының каолинитті саздарын өңдеуде алдын-ала химиялық белсендірудің әсерін зерттеу нәтижелері келтірілген. Бұрын шикізатты натрий гидрокарбонаты ерітіндісінде алдын-ала химиялық белсендіру әдісі әртүрлі минералды шикізатты өңдеуде өзін жақсы көрсетті. Натрий гидрокарбонаты ерітіндісінде алдын-ала химиялық белсендіру кезінде каолинит фракциясының фазалық құрамында өзгерістер болғандығы анықталды: мусковит мөлшері екі есе азайды; натрий алюмосиликатының фазасы пайда болды. Al2O3 -тың каолинитті фракцияға шығымының химиялық белсендіру температурасына, ұзақтығына, Ж:Т қатынасына және химиялық белсендіру кезіндегі натрий гидрокарбонаты ерітіндісінің концентрациясына тәуелділігі зерттелді. Алексеев кен орнындағы каолинит сазын алдын-ала химиялық белсендірудің оңтайлы режимі анықталды, олар: температура 150 °C, ұзақтығы 120 минут және натрий бикарбонаты ерітіндісінің концентрациясы 120 г/дм3. Каолинит балшықтарын өңдеудің негізгі технологиялық схемасы ұсынылды.
Түйін сөздер: каолинит, кварцит, кремний модулі, химиялық белсендіру, химиялық байыту, өнім шығымы, технология.
Осы мақалаға сілтеме: Kenzhaliyev B.K., Imangalieva L.M., Manapova A.I., Azlan M.N. (2021). Kaolinite clays as a source of raw materials for the aluminum industry of the Republic of Kazakhstan. Kompleksnoe Ispol’zovanie Mineral’nogo Syr’a = Complex Use of Mineral Resources. Volume 4, Issue 319, pp. 5-12. https://doi.org/10.31643/2021/6445.34
Тақырыбы: Шихтаның гранулометриялық құрамының күйдірілген анод сапасына әсерін зерттеу
Түйіндеме: Алынатын анодтың сапасына көптеген факторлар әсер етеді, олар: шикізаттың сапасы, рецептура, технология, режимдік параметрлер, шихтаның гранулометриялық құрамы және т.б. Олардың ішінде шихтаның гранулометриялық құрамы ең негізгі орын алады. Бұл мақалада ұсақ фракциялардың анод сапасына әсерін зерттеу нәтижелері келтірілген. Зерттеу объектісі Қазақстан электролиз зауытындағы (Павлодар қ.) әртүрлі гранулометриялық құрамдағы шихта болды. Зерттеу жұмыстары үшін әртүрлі гранулометриялық құрамды анод массасының 6 партиясы дайындалды. Анодты массаны дайындау үшін мұнай коксі, пектер, істен шыққан анод қалдықтары және коксты ұсату кезінде пайда болған фильтрдегі кокс шаңдары мен диірмендегі ұсақ кокстер қолданылды. Зерттеулер барысында осы үлгілердің кейбір қасиеттері зерттелді. Дайындалған үлгілердің ішінен гранулометриялық құрамы келесілерден тұратын: ірі фракциясы – 25 %, орташа фракциясы – 20 %, кішігірім фракциясы (диірмендегі ұсақ кокстер) -50 % және фильтрлердегі ұсақ бөлшектер – 5 % болатын № 4 үлгіге ерекше мән берілді. Зерттеулер нәтижесінде, анод өндірісінің шикізатына кокстың кішкентай (ұсақ) бөлшектерін қосқанда, оның шығынына әсер ететін кейбір қасиеттерінің: тығыздығы мен газөткізгіштігінің өзгергені байқалды. Шаң-тозаңдық фракцияны қосқан кезде, анодтың тығыздығы 1,542 кг/дм3 –тен 1,639 кг/дм3 дейін жоғарылағаны, ал газөткізгіштігінің 1,01-ден 0,78 nPm дейін төмендегені байқалды. Сонымен қатар шикізатқа шаң-тозаңдық фракцияны қосқан кезде анод блоктарының кеуектіліктері төмендейді. Зерттеулер нәтижесі сапалы анод өндіру үшін, анод массасының оңтайлы рецептурасын таңдауға мүмкіндік береді.
Түйін сөздер: анодты масса, күйдірілген анод өндірісі, газөткізгіштік, тығыздық, гранулометриялық құрам, ұсақ фракция.
Осы мақалаға сілтеме: Akizhayeva A.S. (2021), Study of influence of the charge granulometric composition on the quality of burned anodes. Kompleksnoe Ispol’zovanie Mineral’nogo Syr’a = Complex Use of Mineral Resources. 2021. Volume 4, Issue 319, pp. 13-18. https://doi.org/10.31643/2021/6445.35
Тақырыбы: Сыртқы факторлардың әсерінен болатын перовскиттегі деградациялық процестерді зерттеу
Авторлар: Захидов А.А., Джаманбаева Г.Т., Яр-Мухамедова Г.Ш.
Түйіндеме: Мақалада күрделі қорғасын галогенидтері мен оларға негізделген күн батареялары негізінде фотоактивті перовскит материалдарында болатын деградация процестерінің механизмдері туралы бірқатар жаңа іргелі білім келтірілген. Перовскиттік фотоэлектрлік қондырғылардың жұмыс тұрақтылығын арттырудың заманауи әдістері мен тәсілдері қарастырылған. Жарық пен жоғары температураның әсерінен металдардың кешенді галогенидтерінде (қорғасын мен қалайы) жүретін деградация процестерінің анықталған жолдары жаңа буындық жоғары тиімді және тұрақты күн батареяларын құру саласында жаңа зерттеулерді одан әрі дамыту үшін маңызды. Ыдыраудың зерттелген модельдері ылғалдың әсері кезінде де, радиациялық иондалу процестерінің нәтижесі арқылы да суреттеледі. IS0 күйлерінің орын ауыстыру процестері арасындағы бәсекелестікті, сондай-ақ валенттік диапазонында пайда болған тесіктің делокализациясын ескеретін Декстер-Варли парадоксын шешудің маңыздылығына баса назар аударылады. Перовскит пленкаға таспаның қысым күшін өзгерту арқылы жарық конверсиясының ПӘК -нің максималды мәніне шамамен 12,7 % жетуге болатындығы көрсетілді. Полярон түріндегі заряд тасымалдаушылардың болуы оның жоғарылауына қарай деградация тиімділігін бағалауға айтарлықтай әсер етуі мүмкін екендігі анықталды. Алынған мәліметтер фотохимиялық реакциялардың тиімділігі туралы дәстүрлі идеяларды түбегейлі өзгерте алады.
Түйін сөздер: перовскит материалдары, деградациялық процестер, инкапсуляция.
Осы мақалаға сілтеме: Zakhidov A.A., Zhamanbayeva G.T., Yar-Mukhamedova G.Sh. (2021), Investigation of degradation processes in perovskite under the influence of external factors. Kompleksnoe Ispol’zovanie Mineral’nogo Syr’a = Complex Use of Mineral Resources. Volume 4, Issue 319, pp. 19-24. https://doi.org/10.31643/2021/6445.36
Тақырыбы: Уран кен орындарының пайдаланылған кендерінен ілеспе пайдалы компоненттерді өндіру мақсатында құрамында хлор бар шаймалайтын ерітінділерді пайдаланудың келешегі
Авторлар: Дуйсебаева Т. С., Арбуз А. С.
Түйіндеме: Жұмыс уран кеніштерінде ілеспе пайдалы компоненттерді қосымша алу есебінен өндірісті әртараптандыруға бағытталған. Жүргізілетін жұмыстың ерекшелігі ілеспе пайдалы компоненттерді өндіру үшін қолданыстағы өндірістік инфрақұрылымды пайдалана отырып, жұмыс істеп тұрған уран кеніштерінде пайдаланылған блоктарды қосымша қайта өңдеуден тұрады. Жерасты шаймалау технологиясы уран кен орындары үшін жақсы дамыған. Ілеспе пайдалы компоненттерді шаймалау уранды шаймалаудан қолданылатын реагенттер бойынша ғана ерекшеленеді және олар жер асты – ұңғымалық шаймалау әдісімен түбегейлі ұқсас. Құрамында ≤ 1 г/т бар ілеспе компоненттер болса да, 0,1 г/т дейін өндіріс үнемді болуы мүмкін. Кен орындарының пайдаланылған блоктарында уран кеніштерінің дайын инфрақұрылымын пайдаланудан келешекте оң экономикалық рентабельділікті күтуге мүмкіндік береді.
Түйін сөздер: уран кеніштері, ілеспе бағалы металдар, ілеспе пайдалы компоненттер, жер асты ұңғылап шаймалау, өнімді ерітінді, хлорлы ерітінділер.
Duisebayeva T.S., Arbuz A.S. (2021), Prospects for use of chlorine-containing leaching solutions for extraction of associated useful components from spent ores of uranium deposits. Kompleksnoe Ispol’zovanie Mineral’nogo Syr’a = Complex Use of Mineral Resources, Volume 4, Issue 319, pp. 25-31. https://doi.org/10.31643/2021/6445.37
Тақырыбы: Түтін газдарында Ni-Cr-Mo үштік қорытпалардың нүктелік коррозияға төзімділігін бағалау
Авторлар: Кемелжанова А.Е., Мукашев К., Мурадов А.Д., Лампке Т., Мусабек Г.
Түйіндеме: Нүктелік коррозия пайда болғаннан кейін коррозия өте жылдам жүреді, бұл өнім сапасының қысқа мерзімде нашарлауына әкеледі. Питтинг өзінің ену әрекетін келесі жағдайларда жалғастырмауы мүмкін: оның өсуіне қажетті жағдайлар болмағанда катодта қоршаған аймақтан келетін барлық токты сіңіретін үлкен белсенділік пайда болмайды. Жұмыста Ni негізіндегі төрт қорытпаның потенциодинамикалық зерттеулерінің нәтижелері келтірілген. Сынақтар 0,2% хлоридтен тұратын 1% күкірт қышқылында 353К температурада жүргізілді. Сол жағдайларда жүргізілген гравиметриялық сынақтар А3 қорытпасының өте жақсы қасиеттерін көрсетті. 353К-де ұзақ жүргізілген сынақтарда А4 қорытпасының нүктелік коррозиясы байқалды және қолданылған сынақтармен расталды. Қорытпалардың нүктелік коррозияға сезімталдығын бақылау үшін көп анодты поляризация (МАР) әдісі ұсынылды.
Түйін сөздер: қорытпа, питтинг, анодты поляризация.
Осы мақалаға сілтеме: Kemelzhanova A., Mukashev K., Muradov A., Lampke Th., Mussabek G. Pitting resistance evaluation of ternary ni-cr-mo alloys in flue gas environment. Kompleksnoe Ispol’zovanie Mineral’nogo Syr’a. = Complex Use of Mineral Resources. 2021, Volume 4, Issue 319, pp. 32-36. https://doi.org/10.31643/2021/6445.38
Тақырыбы: Көлденең ұңғымалар - мұнай өндіруді қарқындатудың құралы ретінде
Авторлар: Джалалов Г.И., Кунаева Г.Е., Баямирова Р.У.
Түйіндеме: Көптеген эксперименттік және коммерциялық зерттеулер мұнай және газ кен орындарын игеру кезінде тау жыныстарының деформациясы бар екенін анықтады. Қойнауқаттық қысымның төмендеуімен қойнауқаттың кеуек кеңістігінің көлемі жыныс түйірлерінің серпімді кеңеюі және қаңқаға жоғары жатқан жыныстардың массасынан берілетін қысатын күштердің артуы салдарынан азаятыны анықталды. Нәтижесінде кеуекті ортадағы деформациялық процестердің өзгеруі оның кеуектілігі мен өткізгіштігінің төмендеуімен бірге жүреді, ал резервуардың кеуектілігімен салыстырғанда едәуір өзгеріс қысымның бірдей өзгеруімен өткізгіштікке ұшырайды. Сызықтық емес әсерлерді тудыратын осы ауытқулардың резервуарлық жағдайдағы көрінісі кен орнын игерудің бүкіл процесіне айтарлықтай әсер етуі мүмкін және байқалған фактілер мен есептелген көрсеткіштер арасындағы әр түрлі сапалық және сандық айырмашылықтарға әкелуі мүмкін.
Түйін сөздер: көлденең ұңғымалар, өнімді қабат, бұрғылау, көлденең оқпан.
Осы мақалаға сілтеме: Jalalov G.E., Kunayeva G.Y., Bayamirova R.Y. Horizontal wells as a means of intensification of oil production. Kompleksnoe Ispol’zovanie Mineral’nogo Syr’a = Complex Use of Mineral Resources. 2021, Volume 4, Issue 319, pp. 37-47. https://doi.org/10.31643/2021/6445.39
Тақырыбы: Шұбаркөл кен орнының көмірлеріндегі сирек жер элементтерін зерттеу
Авторлар: Амангельдыкызы А. , Копобаева А.Н., Асқарова Н.С., Ожигин Д.С., Портнов В.С.
Түйіндеме: Мақалада Шұбаркөл кен орнының юра көмірінің минералогиялық және геохимиялық ерекшеліктері зерттелген. Үлгілер ТПУ-дағы геоэкология және геохимия кафедрасына қарасты, «Уран геологиясы» ХЗҒБО-да жүргізілген Hitachi s-3400n сканерлейтін электронды микроскопия (SEM-EDX) әдісін қолдана отырып зерттелді. Көмір геохимиясы Томск ұлттық зерттеу политехникалық университетінің (ТПУ) геоэкология және геохимия кафедрасының ядролық-геохимиялық зертханасында аспаптық нейтрондық-белсендіру арқылы талдау (АНАТ) әдісімен зерттелді. Осы зерттеу объектісін таңдау геологиялық ортаның әртүрлі факторларының олардың көмірде жинақталу деңгейлеріне әсер етуінің сирек кездесетін элементтерінің аномальді шоғырлануының жинақталу заңдылықтарын, сондай-ақ оның шоғырлануы шарттарын және сирек кездесетін элементтер бойынша Қазақстанның минералдық-шикізат базасын кеңейту үшін көмірде болу нысандарын зерттеуді қамтитын зерттеу міндеттерімен айқындалды. Сканерлеуші микроскопиялық талдау нәтижелері бойынша Шұбаркөл кен орны көмірінің құрамында алюмосиликаттар, сульфидтер мен сульфаттар сирек және сирек жер элементтері микробөлшектерінің қосындыларымен табылды. АНАТ нәтижелері бойынша Sc, Ta, Nb, Hf, Zr, Ва, Sr, Ce және сирек жер элементтерінің аномалды концентрациялары анықталды. Үгілу үрдістерінің әсерінен Шұбаркөл кен орнының көмір қабаттарында сирек жер элементтерінің жоғалатыны және қайта бөлінетіні анықталды, бұл өз кезегінде кеніш бойынша төменнен жоғары қарай сирек жер элементтері құрамының ұлғаюына әкелді. Көптеген процестердің нәтижесінде сирек кездесетін металдардың, негізінен иттрий тобының жоғары концентрациясы пайда болды. Теріс еуропийлік аномалия анықталмады, бұл бастапқы тау жыныстары құрамының ерекшелігін растайды. Сирек кездесетін металдардың ең көп мөлшері үгілген көмірлермен шектелген, орташа ауыр топ үшін (Nd, PM, Sm, Eu) олар жоғарғы континентальды қыртыстағы кларктан жүз есе асады. Gd-ден Lu-ға дейінгі элементтер үшін кларктардың он есе артуы сазды құмтастар мен алевролиттерде анықталған, кларк құрамынан айтарлықтай төмен. Кен орындарының көмірі СЖЭ-нің Н-типіне және L-типіне жататыны анықталды. Тотыққан Н-типті көмірді қалыптастыру кезінде СЖЭ тасымалдаушысы ретінде терригенді күлдің сазды заты басым болды, ал L-типті қышқылданбаған көмірлер негізінен саз минералдары мен LREE фосфаттарының құрамында көмір жинау бассейніне СЖЭ енгізу арқылы пайда болды. Мұндағы СЖЭ-нің негізгі көзі қышқыл жыныстардағы үгілген қабықтары болған сияқты.
Түйін сөздер: көмір, Шұбаркөл, сирек жер элементтері, минералогия, геохимия.
Осы мақалаға сілтеме: Amangeldykyzy A., Kopobayeva A.N., Askarova N. S., Ozhigin D.S., Portnov V.S. (2021). Study of rare earth elements in the coals of the Shubarkol deposit. Kompleksnoe Ispol’zovanie Mineral’nogo Syr’a = Complex Use of Mineral Resources. Volume 4, Issue 319, pp. 48-56. https://doi.org/10.31643/2021/6445.40
Тақырыбы: Құрамдастырылған флотореагентті қолдана отырып мыс-молибден кенін қайта өңдеу мүмкіндігі туралы
Авторлар: Семушкина Л.В., Абдыкирова Г.Ж., Тұрысбеков Д.К., Нарбекова С.М., Қалдыбаева Ж.А.
Түйіндеме: Мақалада құрамдастырылған реагентті қолдана отырып, Шығыс Қазақстан кенорнының мыс-молибден кенін флотациялау бойынша зертханалық зерттеулердің нәтижелері баяндалған. Ұсақ сеппелі кендерді өңдеу үшін кен минералдарын флотациялаудың тиімділігін арттыруға мүмкіндік беретін байытудың жаңа тәсілдерін және жаңа флотациялық реагенттерді қолдану қажет. Бұл проблеманы әртүрлі жинағыштардың үйлесімді қоспасын қолдану арқылы шешуге болады. Зерттеудің мақсаты - құрамдастырылған реагентті қолдана отырып мыс-молибден кенін флотациялауда мыс пен молибденді бөліп алу дөрежесін арттыру. Зерттелген кен үлгісінде мыстың үлесі 0,42%; молибденнің үлесі 0,009% құрайды. Құрамдастырылған флотореагент ретінде натрий бутил ксантогенатының, TС-100 тионокарбаматтың және реафлоттың 15: 3: 1 қатынасындағы қоспасы қолданылды. Флотациялаудың алдында реагенттің микроэмульсиясын алу үшін құрамдастырылған реагент JY96-IIN маркалы ультрадыбыстық гомогенизатор арқылы өткізілді. Құрамдастырылған флотациялық реагентті оңтайлы ыдырату (диспергациялау) уақыты 60 секунд. Бұл жағдайда микроэмульсия бөлшектерінің 99,4%-ның ірілігі 3,7 мкм аспайды. Құрамдастырылған реагенттің микроэмульсиясын қолдану мыс-молибден концентратына мысты бөліп алу дәрежесін 3,69%-ға, молибденді - 6,05%-ға арттырады. Мыс-молибден концентратындағы мыстың үлесі 1,26% -ға артады. Флотациялық қалдықтағы мыстың үлесі 0,07-ден 0,056%-ға дейін төмендейді. Құрамдастырылған реагенттің шығыны базалық бутил ксантогенатымен салыстырғанда 15%-ға төмендейді.
Түйін сөздер: флотация, мыс-молибден кені, флотациялық реагент, ыдырату (диспергациялау), концентрат, бөліп алу.
Осы мақалаға сілтеме: Semushkina L.V., Abdykirova G.Zh., Turysbekov D.K., Narbekova S.M., Kaldybayeva Zh.A. (2021). On the possibility to process copper-molybdenum ore using a combined flotation reagent. Kompleksnoe Ispol’zovanie Mineral’nogo Syr’a = Complex Use of Mineral Resources. Volume 4, Issue 319, pp. 57-64. https://doi.org/10.31643/2021/6445.41
Тақырыбы: Уранил иондарын полиакрил қышқылы мен полиэтиленимин гидрогельдерінің негізіндегі интерполимерлік жүйемен бөлу ерекшеліктері
Авторлар: Утешева А.А., Гражулявичюс Ю.В.
Түйіндеме: Полиакрил қышқылы (ПАҚг) және полиэтиленимин (ПЭИг) гидрогелдерінен тұратын интерполимерлі жүйелердің уранил иондарына сорбциясы зерттелді. Бастапқы полимерлер мен ПАҚг-ПЭИг интерполимерлі жүйелерінің уранил иондарын бөлу дәрежесі, полимер тізбегінің байланысу дәрежесі және тиімді динамикалық алмасу сиымдылығы есептелді. Алынған нәтижелер негізінде интерполимерлі жүйелердің уранил иондарына максималды сорбциясы 67%ПАҚг:33%ПЭИг және 33%ПАҚг:67%ПЭИг қатынастарында болатыны анықталды. Гидрогелдердің қашықтан өзара әрекеттесуінің 48 сағатынан кейін уранил иондарын максималды бөлу дәрежесі 90,0 %, полимерлік тізбектің байланысу дәрежесі 9,1 % және динамикалық алмасу сиымдылығы – 1,14 ммоль/г болды. 100 % ПАҚг және 100 % ПЭИг жеке полимерлік гидрогелдерімен уранил иондарын бөлу дәрежесі сәйкесінше 68,0 % және 52,0 % құрады. Алынған нәтижелер интерполимерлі жүйелердегі бастапқы полимерлік гидрогелдердің сорбциялық қасиеттерінің өзгеретінін, яғни функционалды топтардың реакцияға түсу қабілеті анағұрлым артатынын көрсетті. Бұл оларды уранил иондарын бөлудің жоғары тиімді сорбциялық технологиясын жасау үшін қолдануға мүмкіндік береді.
Түйін сөздер: гидрогелдер, интерполимерлі жүйелер, сорбция, полиакрил қышқылы, полиэтиленимин, уранил ионы.
Осы мақалаға сілтеме: Utesheva A.A., Grazulevicius J.V. Specific features of uranyl ions extraction by interpolymer system based on polyacrylic acid and polyethyleneimine hydrogels. Kompleksnoe Ispol’zovanie Mineral’nogo Syr’a = Complex Use of Mineral Resources. 2021, Volume 4, Issue 319, pp. 65-71. https://doi.org/10.31643/2021/6445.42
Тақырыбы: Алдын ала күйдірілген күлді тұз қышқылымен шаймалау механизмін зерттеу
Авторлар: Досмухамедов Н.К., Жолдасбай Е.Е., Даруеш Ғ.С., Арғын А.Ә., Кұрмансейтов М.Б
Түйіндеме: Құрамында алюминий бар шикізатты өңдеу үшін тұз қышқылын пайдалану басқа қышқылдармен салыстырғанда бірқатар артықшылықтарға ие, ол артықшылықтарға мыналарды жатқызуға болады: алюминий қосылыстарының ерітіндіге ауысып ыдырауының қарапайымдылығы; HCl-да кремнеземнің ерігіштігінің төмен болуы, қышқылды көп шығындамай қатты қалдықты толық бөліп алу мүмкіндігі және т.б. Жұмыста республика аумағында үлкен көлемде жинақталған күл-қож үйінділерін қайта өңдеу тәсілін қолдану мүмкіндігі қарастырылған. Күл компоненттері мен тұз қышқылының өзара әрекеттесу реакцияларын термодинамикалық талдау негізінде шаймалау кезінде алюминий, темір және түсті металдар қосылыстарының әрекеттері (таралуы) зерттелді. Күлді кальций хлоридімен алдын-ала күйдіру арқылы алюминийдің ерітіндіге жоғары дәрежеде бөлінуі қамтамасыз етіледі. Тәжірибелік зерттеулер негізінде ерітіндіге алюминийді бөліп алу дәрежесіне қышқыл шығынының, уақыттың, температураның әсері анықталды. Шаймалауды жүргізудің оңтайлы режимі жағдайында Т:Ж = 1:3, Т = 60 ºС, τ = 60 мин. алюминийдің хлорид түрінде ерітіндіге бөлінуі 99,92% құрады. Бұл ретте қоспаларды ерітіндіге барынша максималды ауыстыру нәтижесінде кремнеземді қатты тұнбаға бөліп алу 99,8% болды. Жұмыста шаймалау процесінің механизмі ұсынылды. Белсендіру энергиясының мәндері және реакциялардың күрделі 3 сатылы сипатын көрсететін реакция тәртібі есептелді. Анортит еріген кезде шаймалаудың шекті кезеңі болатындығы анықталды.
Түйін сөздер: күйінді, шаймалау, тұз қышқылы, процестің механизмі, уақыт, температура, бөліп алу, активтендіру энергиясы.
Осы мақалаға сілтеме: Dosmukhamedov N.K., Zholdasbay E.E., Daruesh G.S., Argyn A.A., Kurmanseitov M.B. (2021). Study of the mechanism of pre-burned ash leaching by hydrochloric acid. Kompleksnoe Ispol’zovanie Mineral’nogo Syr’a = Complex Use of Mineral Resources. Volume 4, Issue 319, pp. 72-80. https://doi.org/10.31643/2021/6445.43
Тақырыбы: Гибридті қождамалық материалды алу үшін ЛД-қождың микроқұрылымын модификациялау
Авторлар: Дилип М., Раджендра К.Р.
Түйіндеме: Болат өндіру процесінде оттегі пешінде шығымы шамамен 125 кг / т болатын конвертерлік қож (ЛД- қож) түзіледі. ЛД-қож құрамындағы вюстит пен екі кальцийлі ферритте шамамен 18% Fe және шамамен 45% CaO бар. Бұл минералдар болат өнеркәсібі үшін балама қождамалардың (флюстердің) тамаша көзі болып табылады. Қожды модификациялау және терең зерттеулер арқылы балама қождамалық материал ретінде қолдануға болатын материалды әзірлеу бойынша зерттеулер жүргізілді. Кристалл құрылымының, фазалық таралудың, түйіршіктердің мөлшерінің өзгеруін анықтау үшін SEM-EPMA және XRD көмегімен сипаттамаларға егжей-тегжейлі зерттеу жүргізілді. Фазалардағы түйіршіктердің мөлшері қалыпты салқындатылған қож үшін 10 -нан 150 мкм -ге дейін және баяу салқындатылатын қож үшін 20 -дан 250 мкм -ге дейін болатындығы анықталды. Баяу салқындату кристалдық торда FeO мен MgO-ның белгілі мөлшерлері бар екі кальцийлі силикат фазасы болып табылатын қосымша фазаның пайда болуына ықпал ететіні де көрсетілді. Жалпы алғанда, ЛД-қожының шамамен 50% -ы шамамен 30% CaO және 30% Fe бар балама қождамалық материал ретінде алынуы мүмкін екендігі айтылады. Бұл балама қождама балқу температурасы төмен қож түзуіне байланысты болат өнеркәсібінде қолдануға арналған тамаша материал көзі болып табылады.
Түйін сөздер: ЛД-қож, сипаттама, гибридті қождама (флюс), салқындату жылдамдығы, микроқұрылым.
Осы мақалаға сілтеме: Dilip M., Rajendra K.R. (2021). Modification of microstructure of LD slag for recovery of hybrid flux material. Kompleksnoe Ispol’zovanie Mineral’nogo Syr’a = Complex Use of Mineral Resources. Volume 4, Issue 319, pp. 81-93. https://doi.org/10.31643/2021/6445.44
